Η ΚΡΙΣΗ ΞΕΚΙΝΗΣΕ ΑΠΟ ΠΑΛΙΑ - ΕΥΓΕΝΙΟΣ ΙΟΝΕΣΚΟ

- 

Ο Ευγένιος Ιονέσκο, θεατρικός συγγραφέας, δοκιμιογράφος και μέλος της Γαλλικής Ακαδημίας, γεννήθηκε στη Ρουμανία από Γαλλίδα μητέρα. Τα παιδικά του χρόνια τα πέρασε στο Παρίσι, για να επιστρέψει στη Ρουμανία σε ηλικία 13 χρονών. Σπούδασε στο Βουκουρέστι και το Παρίσι όπου εγκαταστάθηκε οριστικά από το 1938.

E. Ionesco

Αναζητήσεις

ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΡΟΕΣ

Απόσπασμα από τον εναρκτήριο λόγο στο φέστιβαλ του Σάλτσπουργκ το 1972

Ένα φεστιβάλ θεάτρου και μουσικής φαίνεται να είναι ένα είδος πρόκλησης στην παγκόσμια αγωνία. Έχω την εντύπωση πως βρισκόμαστε σε ένα νησί περικυκλωμένο από τα οργισμένα κύματα της θύελλας.

Θα υπάρξει άλλο φεστιβάλ θεάτρου και μουσικής σ ένα ή δύο χρόνια; Αύριο όλα μπορεί να καταστραφούν. Ο λεγόμενος ουμανιστικός πολιτισμός μας, μοιάζει με χάρτινο πύργο. Όλα είναι προς αναθεώρηση.

Οι επαναστάσεις που έγιναν στο όνομα της δικαιοσύνης και της ελευθερίας, για την δικαιοσύνη και την ελευθερία, μεταβλήθηκαν σε τυραννία και κόλαση. Αλλού η βιομηχανική επανάσταση έδειχνε να δημιουργεί την ελπίδα πως τα οικονομικά προβλήματα θα εύρισκαν τη λύση τους και πως επρόκειτο να αρχίσει μία εποχή ευημερίας για την προκοπή και την ευτυχία όλων.

 Η ιστορία όμως, παράλογη, μας διέψευσε και, ενώ ελπίζαμε, μας εξαπάτησε. Η βιομηχανία και τα προϊόντα της μας οδηγούν στο χείλος της καταστροφής και στη φθορά της γης και της ατμόσφαιρας της, και μας απειλεί έτσι η κοσμική καταστροφή.

Παράξενοι φιλόσοφοι, δάσκαλοι της σύγχρονης διανόησης, διδάσκουν την απελευθέρωση, την εκτόνωση όλων των επιθυμιών μας. Εντούτοις, βλέπουμε καλά πως οι εξημμένες επιθυμίες μας έρχονται σ’ αντίθεση με τις επιθυμίες των άλλων και πως ο παροξυσμός των επιθυμιών οδηγεί, κι αυτός επίσης στην τελική έκρηξη.

Οι θρησκείες έχασαν τη δύναμη παραμυθίας και διαφωτισμού που διέθεταν. Τους έχει κοπεί η ανάσα. Δεν έχουν να δώσουν καμιά απάντηση ή λύση. Τα πάντα εξαντλήθηκαν. Τα πάντα απογυμνώθηκαν. Στα βιβλία και στο βλέμμα του πλησίον μας αντανακλάται η δική μας σύγχυση. Ένας λόγος και τα πλήθη θα ορμήσουν ο ένας στον άλλο ή θα αυτοκτονήσουν. Μία σπίθα και θα φουντώσει η παγκόσμια πυρκαϊά.

 Δεν πρόκειται τώρα, για την εκμετάλλευση του ανθρώπου από τον άνθρωπο. Πρόκειται για μία ακόμα πιο τερατώδη επιθυμία, για την κυριότητα του ανθρώπου από τον άνθρωπο, ει δυνατόν από μερικούς ανθρώπους, οι οποίοι θα υποδούλωναν όλους τους άλλους.

 Η δράση φαίνεται να είναι έργο της δίψας για εξουσία, αλλά η δίψα για εξουσία είναι παράνοια.  Σ’ όλα τα μέρη του κόσμου οι μανιακοί της εξουσίας επιβάλλουν ήδη σε εκατοντάδες εκατομμύρια ανθρώπων τον καταναγκασμό και τη δουλεία.

Η έννοια της αγάπης, η εσωτερικότητα δεν είναι καν έννοιες που έχουν γελοιοποιηθεί, είναι έννοιες που εγκαταλείφθηκαν τελείως. Η ιδέα της ίδιας της μεταφυσικής προκαλεί τον σαρκασμό, όταν δεν εξοργίζει.

Η κρίση ξεκίνησε από πιο παλιά. Η κουλτούρα άρχισε να επιταχύνει την έκπτωση της, ίσως, από τον 17^ο αιώνα. Άρχισε να κλείνει ολοένα και περισσότερο προς τον ουμανισμό, αντί να είναι θρησκευτική. Υπάρχουν χαμόγελα αγίων, αγγέλων και αρχαγγέλων στα πρόσωπα που χάραξαν οι γλύπτες μέσα στους καθεδρικούς ναούς και εμείς δεν ξέρουμε πια να τα παρατηρούμε. Οι άνθρωποι στριφογυρίζουν μέσα στο κλουβί τους που είναι η γη, γιατί ξέχασαν πώς να στρέψουν το βλέμμα στον ουρανό. Πώς να ζούμε, πώς να καλοπερνάμε, πώς να γίνει ο κόσμος ιδιοκτησία μας, πώς να τον απολαύσουμε, πώς να σκάσουμε στο φαί, πώς να παράγουμε ευχάριστα προϊόντα, όργανα για την απόλαυση μας, πώς να κερδίζουμε συνεχώς ηδονή χωρίς να υπολογίζουμε τους άλλους, αρνούμενοι σε αυτούς την ηδονή ή χωρίς να θέτουμε στον εαυτό μας το πρόβλημα της ευτυχίας ή της δυστυχίας τους, πως, τέλος, να εκβιομηχανίσουμε την ανθρωπότητα μέχρι κορεσμού. Αυτά έχουν να προτείνουν οι άνθρωποι και ο λεγόμενος ανθρωπισμός. Πρόκειται για εγκατάλειψη κάθε φροντίδας πνευματικής ή μεταφυσικής. Το πρόβλημα της μοίρας μας, της ύπαρξης μας στο σύμπαν, της αξίας ή της παροδικότητας των υπαρξιακών όρων με τους οποίους ζούμε, όλο τούτο δεν λαμβάνεται υπόψη. Λησμονήθηκε ακριβώς το ουσιώδες πρόβλημα, το πρόβλημα δηλαδή του θανάτου μας. Και γι αυτό δεν ξέρουμε πλέον ποια κατεύθυνση να ακολουθήσουμε. Και γι αυτόν τον λόγο ακριβώς, μας είναι αδύνατο να ζούμε, παρά την σφοδρή επιθυμία μας να ζήσουμε. Κοιτάξτε λοιπόν γύρω σας, κοιτάξτε τι γίνεται !

 Ο κόσμος έχασε κάθε προσανατολισμό. 

Ένα σκίτσο του Ευγένιου Ιονέσκο. 

Δεν πρέπει να φοβόμαστε τα τερατόμορφα και παρανοϊκά ανθρωπάρια της εξουσίας. Το αθάνατο ανθρώπινο πνεύμα είτε θα κυριαρχήσει πάνω στους υβριστές της φύσεως, είτε θα καταστρέψει τον πολιτισμό των αιμοβόρων βρικολάκων.


Βασιλάκης Φ. Νεκτάριος