ΤΟ ΣΥΣΤΗΜΑ ΤΗΣ ΜΑΤΑΙΟΤΗΤΑΣ

 Στην δίκη του Κάφκα, κάποιοι παράξενοι επισκέπτες φάνηκαν ένα πρωινό στην κατοικία του κυρίου Κ. Κρατούσαν την πρόσκληση του στο δικαστήριο. Ο κύριος Κ. μάταια αναζητούσε γιατί τον κατηγορούσαν. Ήταν ακόμα δύσκολο να διαπιστώσει ποιο ήταν τελικά το κύρος εκείνου του περίεργου δικαστηρίου. Ωστόσο αυτό το δικαστήριο ήταν η αιτία να δολοφονηθεί.

 Αν δει κανείς αντικειμενικά αυτό το δικαστήριο, θα διαπιστώσει ότι αποτελείται κυρίως από βλάκες ή διεστραμμένους ανθρώπους. Το δικαστήριο αυτό είναι παράλογο και ακατανόητο στο βαθμό που καταντάει κωμικό αλλά και εντελώς διεστραμμένο. Η δίκη του Κάφκα περιγράφει πολύ καλά αυτό που αποκαλούμε «σύστημα». Και δεν έχει σημασία σε ποιο σύστημα αναφέρεσαι. Μπορεί να είναι το σύστημα των δικαστών, των φυλακών, των αστυνόμων αλλά μπορεί να είναι και το σύστημα των ψυχιάτρων οι οποίοι αποτελούν τελικά ένα σημαντικό κρίκο του σωφρονιστικού συστήματος. Στρατός, σχολεία, ψυχιατρεία, γράφουν στους τοίχους εκείνοι που έχουν απορροφηθεί από το σύστημα των αναρχικών.

 Το σύστημα είναι τέτοιο που δεν αφήνει κανένα απ΄ έξω. Τους θέλει όλους δικούς του και παλεύει σκληρά και καθημερινά για να το πετύχει. Γι αυτό και αυτοσαρκάζεται, αυτοκατηγορείται, αυτοακυρώνεται και αυτοκαταστρέφεται όταν αυτό απαιτείται. Σημασία δεν έχει τίποτα από όσα λέγονται ή γίνονται μέσα σε αυτό το παράλογο σύστημα. Σημασία έχουν μόνο οι προσωπικές σχέσεις που αναπτύσσονται και που μοιάζει να υπάρχουν εξαιτίας του συστήματος αλλά έξω από αυτό. Έτσι ενώ το σύστημα είναι η αιτία της δημιουργίας αυτών των ανθρώπινων σχέσεων, η ύπαρξη τους έξω από το σύστημα είναι αυτό που κάνει αυτές τις σχέσεις σημαντικές. Το σύστημα υπάρχει για να το εκμεταλλευόμαστε με όποιο τρόπο μπορούμε. Γνωριζόμαστε εξαιτίας μιας παράνοιας, συναντούμε ο ένας τον άλλο επειδή έγινε ένα λάθος, και συνεχίζουμε να χτίζουμε τις σχέσεις μας περιφρονώντας αυτό το άθλιο σύστημα, το φρικτό σύνολο νόμων, κανόνων και τυπικών που δεν μας αφορούν. Έτσι το σύστημα δεν υπάρχει παρά μόνο στα χαρτιά και δεν λειτουργεί παρά μόνο σαν μια σειρά από κανόνες που μας βοηθούν να το εξαπατούμε. Όταν όμως κάποιος δεν γνωρίζει καλά το σύστημα ή δεν έχει τις σχέσεις που απαιτούνται για να το νικήσει ή για να σταθεί έξω από αυτό, το σύστημα με ένα παράλογο τρόπο και πλήρως ακατανόητο, τον καταβροχθίζει και τον εξαφανίζει. Εκείνος που αγνοεί πως λειτουργεί το σύστημα και αντί να το περιφρονήσει, επιλέξει να ακολουθήσει τους νόμους και να πάρει τοις μετρητοίς όσα λέγονται, θα βρεθεί όπως ο Κύριος Κ. αντιμέτωπος με το παράλογο. Όλοι οι άνθρωποι θα του φανούν βλάκες, δύστροποι, κακοί, ψεύτες, διεστραμμένοι. Κι αυτό θα συμβεί γιατί έχει κάνει το μεγάλο λάθος. Το σύστημα δεν υπάρχει παρά μόνο μέσα στα μυαλά μας. Οφείλεις να το αγνοήσεις και να προσέξεις μόνο τους ανθρώπους. Να γίνεις φίλος μαζί τους, να μιλήσεις σαν ένας καθημερινός άνθρωπος για τα προβλήματα τους και τις ανησυχίες τους. Δεν πρέπει να ρωτάς για τους νόμους και τους κανόνες του συστήματος αλλά για την υγεία και τα προβλήματα του ανθρώπου που το σύστημα έχει φέρει μπροστά σου. Όλοι αγαπούν να αγνοούν το σύστημα, όλοι το μισούν, όλοι θέλουν να ξεφύγουν από τον εαυτό τους, όπως τον παρουσιάζει το σύστημα. Κάθε άνθρωπος είναι μια ευκαιρία να νικηθεί αυτό το άθλιο τέρας.

 Υπό την έννοια αυτή υπάρχει και η ιδέα της μεγάλης προδοσίας. Όταν χρησιμοποιείς την νομιμοφροσύνη του συστήματος για να αποκαλύψεις τα σχέδια των ανθρώπων που το εξαπατούν, έχεις υποπέσει στο λάθος της ύψιστης προδοσίας. Οι άνθρωποι αυτοί θα χρησιμοποιήσουν το ίδιο το σύστημα εναντίον σου. Έτσι το σύστημα που εσύ υποτίθεται υπερασπίστηκες θα κινηθεί εναντίον σου στην πιο άγρια και την πιο παράλογη μορφή του. Είναι τότε που το σύστημα αποκαλύπτει την ίδια του την ουσία. Υπάρχω για να με εκμεταλλεύεστε, είμαι εδώ για να με χρησιμοποιείται και όχι για να με υπερασπίζεστε ή να με προφυλάξετε από τους ανθρώπους. Δεν είμαι ούτε εχθρός, ούτε φίλος κανενός. Αν αναζητάτε εχθρούς ή φίλους ψάξτε ανάμεσα στους ανθρώπους. Εγώ το σύστημα είμαι τα πάντα, είμαι απρόσωπο, αόρατο, αιώνιο και άφθαρτο και δεν μπορεί κανείς να με βλάψει. Εσύ ποιος είσαι άνθρωπε μου που θέλεις να με υπερασπιστείς; Ποιος είσαι εσύ που θέλεις να με σώσεις από εκείνους που με χρησιμοποιούν; Δεν το βλέπεις ότι εγώ είμαι και από την μια πλευρά και από την άλλη; Δεν το βλέπεις ότι εγώ είμαι και οι άνθρωποι και οι νόμοι; Δεν το βλέπεις ότι εγώ είμαι εκείνοι που φτιάχνουν τους νόμους και οι παραβάτες των νόμων; Δεν το βλέπεις ότι εγώ είμαι και οι καλοί και οι κακοί; Δεν υπάρχει τρόπος να με υπερασπιστείς γιατί δεν υπάρχει τρόπος να υπάρξεις έξω από μένα. Υπερασπίσου τον εαυτό σου, χρησιμοποίησε το σύστημα, μείνε μέσα στους τρόπους του και άφησε τις εξυπνάδες γιατί οι άνθρωποι μου θα σε πετάξουν έξω κι έξω από μένα δεν υπάρχει ζωή. Κατάλαβες;

 Αυτή είναι η γλώσσα του ανθρώπινου συστήματος και όποιος την κατανοήσει ξέρει ότι δεν υπάρχει τρόπος να ζήσει έξω από αυτή την παράνοια παρά μόνο αν φύγει στην ερημιά και ζήσει μόνος, μακριά από τους ανθρώπους. Αυτός είναι ο κόσμος, ο εχθρός της αλήθειας, ο εχθρός του καλού θεού, και μέσα σε αυτόν  τον κόσμο υπάρχουν οι θρησκείες και οι εκκλησίες των θεών, τα πολιτικά κόμματα και τα κράτη και τα έθνη και οι επιχειρήσεις και οι τέχνες και όλα εκείνα με τα οποία καταπιάνονται οι άνθρωποι. Αυτό είναι το μεγάλο μυστικό. Αφού όλα υπάρχουν μέσα σε αυτό το σύστημα, ας μην σας ξεγελά κανένας ότι λέει την αλήθεια γιατί όλα όσα λέγονται μέσα σε αυτό τον κόσμο έχουν μόνο ένα μοναδικό σκοπό, να εξαπατήσουν το ίδιο το σύστημα και να κοροϊδέψουν τους ανθρώπους. Αλήθεια για όσους βρίσκονται μέσα σε αυτόν τον κόσμο είναι μόνο αυτή η κατανόηση πως ο βασικός τρόπος ύπαρξης μας είναι η αυταπάτη. Γι αυτό και ότι και να κάνουμε σε αυτή την ζωή δεν μας ικανοποιεί. Κατά βάθος γνωρίζουμε αυτό το μυστικό. Ξέρουμε την μοναδική αλήθεια. Δεν υπάρχει κανένα νόημα σε αυτή την μάταιη πάλη με το σύστημα, σε αυτή την μάχη με τον ίδιο μας τον εαυτό. Εκείνο που μας ευχαριστεί είναι μονάχα οι υλικές απολαύσεις. Η πνευματική μας ζωή είναι πιο νεκρή και από των πεθαμένων. Με την διαφορά ότι οι νεκροί δεν έχουν κανένα πρόβλημα με αυτό.

 Η εργασία πάνω σε αυτό το πρόβλημα ξεκινάει όταν αποδεχτούμε αυτή την μοναδική αλήθεια πως ο κόσμος μας και η ζωή μας μέσα σε αυτό το σύστημα δεν είναι παρά μια αυταπάτη. Όταν φανερωθεί πως όλα είναι μάταια η ερημιά θα μας επισκεφθεί και θα είμαστε μόνοι ανάμεσα στους ανθρώπους. Αυτή είναι μια κατάσταση που κανένας άνθρωπος δεν θέλει να ζήσει. Η μελαγχολία, η θλίψη, η απελπισία και η αυτοκτονία είναι τα αποτελέσματα της συνειδητοποίησης αυτής της αλήθειας. Γι αυτό κι ενώ γνωρίζουμε την πραγματικότητα επιλέγουμε την άσκοπη διαμάχη με το σύστημα και τις υλικές απολαύσεις που αυτή αποφέρει. Άλλωστε τι θα κερδίσεις αν ζήσεις μόνος, έξω από το σύστημα, προσπαθώντας να το πολεμήσεις ή να το αλλάξεις ή να το σώσεις; Το κέρδος δεν θα είναι καμία υλική απόλαυση. Μερικοί λένε πως σε μια τέτοια περίπτωση θα σου αποκαλυφθεί ένα διαφορετικό σύστημα, πραγματικά ζωντανό με το οποίο θα επικοινωνήσεις και θα συνεργαστείς. Μερικοί λένε πως αν καταφέρεις να συνεργαστείς θα κερδίσεις μια θέση ανεξάρτητη, θα υπάρχεις αιώνια σε ένα διαφορετικό σύστημα, θα είσαι αθάνατος και παντοδύναμος. Αλλά όλα αυτά ακούγονται σαν μπούρδες στα αυτιά κάθε ανθρώπου. Γιατί να βασανιστείς, να χάσεις όλες σου τις ανέσεις και να κινδυνεύσεις να πεθάνεις, αναζητώντας κάτι το οποίο δεν ξέρεις τι είναι. Είναι σα να χτυπάς το κεφάλι σου στον τοίχο ή σα να κλωτσάς καρφιά. Μα επειδή υπάρχουν και αυτές οι φήμες, τις αναφέρω.   

 Αυτοί που θα ανακαλύψουν το σύστημα της ματαιότητας και το διαχειριστούν είναι μεγάλοι μάγοι. Γιατί αυτό είναι το μαγικό σύστημα. Η ματαιότητα όμως θα είναι πάντα η μοναδική συντροφιά τους. Εκείνοι οι φτωχοί τω πνεύματι που δεν θα ανακαλύψουν το μαγικό σύστημα, θα ζήσουν ευτυχισμένοι. Μακριά όμως από το σύστημα αυτό υπάρχει η μυρωδιά της σοφίας και οι φίλοι της είναι οι μόνοι αληθινοί επιβάτες της ζωής.

Βασιλάκης Φ. Νεκτάριος