Ο ΠΛΩΤΙΝΟΣ ΚΑΙ Η ΤΡΙΑΔΑ 123

Ο Πλωτινος και η τριάδα

 

Η πρώτη τριάδα των αριθμων 1 2 3 περιγράφει την ουσία του παντος στην κινηση της. Ο Πλάτων έδωσε αυτή την Πυθαγόρεια γνώση στους πολλους εκλαικεύοντας με τον Σωκράτη την εσωτερικη γνωση της εποχης του.

 Τρισυπόστατος είναι ο κοσμος που ζουμε, Ουρανος Γη Αδης, τρισυπόσταση είναι και η ψυχη, λογικον θυμικον, επιθυμητικον, … τρισυπόστατος είναι ο ουρανος, συμφωνα με τον Αριστοτέλη και φυσικά τρισυπόστατος είναι ο θεός σύμφωνα με τους χριστιανους.

Για να κατανοήσουμε το τρισυπόστατο πρέπει να πούμε ότι ο άνθρωπος είναι ΕΝΑ ΟΝ με ΔΥΟ πλευρές, συμμετρικο, δύο ποδια, δύο χέρια, δύο μάτια κτλπ. Αλλά έχει τρία κέντρα, εγκέφαλος, καρδιά, γεννητικά όργανα, δηλαδη λογικον, θυμικον, επιθυμητικον.

Για να τα βάλλουμε στην σωστη σειρά, στον ελληνικο κόσμο άνθρωπο 123, το ΕΝΑ είναι ο κεραυνος του Διος στον Ουρανό, το ΔΥΟ είναι η δίαινα του Πλουτωνα, ο χθονιος Δίας, και το ΤΡΙΑ, εκείνος που κυβερνα γη και θάλασσα, με την τρίαινα του. Το ψυχικο της καρδιάς είναι το μεικτόν, ο αριθμος τρία που συμβολίζει τα πολλά.

Ποιος είναι λοιπον ο γεωμετρημένος Ελλην ; 123 ; Εκείνος που γνωρίζει για το ΕΝΑ, για το ΔΥΟ και το μεικτόν ΤΡΙΑ.

Ο Πλωτίνος είναι αυτος που σχολίασε σε βάθος αυτή την Τριάδα, αναφέροντας ότι πρώτο είναι το ΕΝΑ, έπειτα ακολουθεί η ΔΥΑΔΑ που είναι ο ΝΟΥΣ και τέλος η μεικτή ΤΡΙΑΔΑ που είναι η ψυχη.

Η κατανοηση αυτων των αριθμων αλλά και η κατανόηση της διαδοχης τους, πως από το ΕΝΑ πάμε στο ΔΥΟ και πως στο ΤΡΙΑ είναι υψιστης πνευματικης σημασίας για την ελληνικη φιλοσοφία.

Για ολη την σοφία του κόσμου και όχι μόνο για την ελληνικη, ο αριθμος ΕΝΑ είναι το ΑΓΑΘΟΝ. Είναι ακινητον. Είναι ο Ουρανος, είναι ο Πατερας, είναι ο Ήλιος, αλλά είναι απρόσιτο, αγνωστο, ακατάληπτο, ανωνυμο.

Για τους Πυθαγόρειους αλλα και για ολη την σοφία του κόσμου, ο αριθμος δύο είναι η ύλη, είναι κινητον, είναι η Μητερα, είναι η σελήνη.. ονομαζεται και γνωρίζετε ως αυτό που γέννησε τα πάντα.

Τα πάντα όμως είναι το τρία … το αθροισμα των δύο πρώτων αριθμων, το μείγμα των δυο πρώτων αρχων, ο αριθμος που σημαίνει τα πάντα, ο πληθυντικος αριθμος.

 Δεν θα επεκταθω αλλα σαν εισαγωγη γραφω αυτά τα αριθμολογικά, για να δημοσιεύσω μερικά αποσπασματα από τον Πλωτίνο που αλίευσα από το ιντερνετ…

Ως φίλος όμως σας λέω αν θελετε να κατανοήσετε δεν αρκει η απομνημονευση αλλά πρέπει να υποφερετε, να πονεσετε, να απομονωθείτε, να μην τρωτε αίμα, να μην καπνιζετε δηλητηρια, να μην κανετε παρανομο σεξ, να ακολουθησετε τον δρόμο του Ουρανου αναζητωντας τον Πατερα. Κι αν μεγαλώσατε στον χριστιανισμο αφηστε τον Χριστό να σας οδηγησει, κι αν είστε Ελληνες ο Απόλλωνας με τους φιλοσοφους του θα ερθουν να σας βρουν, αρκεί μονο ένας ποιητης για να σας βάλει στον παράδεισο της καρδιάς που είναι η ακινησία του ΕΝΑ, η ανάπαυση του πνευματος μας… το ατρεμές ήτορ των Ορφικων, η ησυχία, η απάθεια, η αταραξία και τόσα άλλα ονόματα που δοθηκαν στην ουράνια γαλήνη της ενότητας των πάντων που δημιουργεί η αγάπη.

Ακόμα και τότε, ακόμα και όταν ερθεις σε επαφή με την ακινησία του ΕΝΑ, παραμένει δύσκολο να αποδεχτείς την εμφάνιση του ΔΥΟ, τις ιδιότητες της κινησεως του και το ερώτημα ποιος είμαι εγώ παραμένει, μέχρι στο ΤΡΙΑ να αφιχθείς αμετανόητος ίσως κουρασμένος, μα ποτέ απελπίσμένος διότι η απελπισία είναι η μεγαλύτερη των αμαρτιών.

Αυτή είναι η πορεία 1 2 3 του Ελλην και εάν ο δαίμων βοηθήσει θα αναφερθω με περισσότερες λεπτομέρειες. Είναι καλό όμως να γνωρίζουμε τους ιερούς Πατερες αυτής της φιλοσοφίας, τον θεϊκό Πλάτωνα, τον ιερό Πλωτίνο και τον μέγιστο Πρόκλο.   

 Σημερα καποια αποσπάσματα από τον Πλωτίνο.

 

Νους και Ψυχή υπό το πρίσμα της αιωνιότητας και του χρόνου στον Πλωτίνο Αθηνά Γεωργίτσαρου

 

το Εν είναι ανώτερο από τα στοιχεία που εκπορεύονται από αυτό, δηλαδή βρίσκεται πέρα από την καθορισμένη ύπαρξη. Το Εν δεν διαθέτει καθορισμένα και πεπερασμένα χαρακτηριστικά, με αποτέλεσμα να μην λειτουργεί ως αντικείμενο γνώσης και συζήτησης.110 Ενώ μπορούμε να μιλήσουμε για την απορροή από το Εν, είναι αδύνατο να αποφανθούμε για αυτό· δηλαδή είναι κάτι άγνωστο και άρρητο.111 Το Εν για τον Πλωτίνο είναι η αρχή του Αγαθού, το οποίο παραμένει αγνό

 

Το Εν είναι η απόλυτη αιτία, η οποία είναι εντελώς απλή. Πώς από κάτι απλό προκύπτει ο Νους, ο οποίος χαρακτηρίζεται από πολλαπλότητα;121 Η απάντηση θα δοθεί μόνο, εάν στραφούν οι ψυχές μας προς τον θεό και μέσω της προσευχής προς εκείνον κατανοήσουν τον τρόπο δημιουργίας του Νου εκ του Ενός

 

Αρχικά, λόγω του δυναμισμού και της φύσης του Ενός προκύπτει μια ετερότητα, η Αόριστη Δυάς, η οποία αποτελεί το υλικό υπόβαθρο του Νου, δηλαδή είναι μια νοητή ύλη.138 Η δεύτερη φάση πραγματοποιείται με την επιστροφή του προϊόντος προς την πηγή προέλευσής του. Κατά την επιστροφική κίνηση συντελείται η μορφοποίηση αυτής της Αόριστης Δυάδας, η οποία παύει να είναι αόριστη, επειδή αρθρώνεται σε είδη, δηλαδή σε αριθμούς.1

Τι σημαίνει, όμως, η ενότητα μέσα στην πολλαπλότητα; Σημαίνει ότι ο Νους νοεί τα νοητά, άρα δεν είναι ένα, αλλά δύο. Όμως, η απόλυτη εξάρτηση που υφίσταται μεταξύ των νοητών και του Νου τον καθιστά μια ενότητα, ένα όλον. Αυτό συμβαίνει, γιατί τα νοητά νοούνται, οπότε κάποιος πρέπει να τα νοεί και αυτός που τα νοεί καθίσταται Νους, λόγω της νόησης των νοητών. Κατά συνέπεια, ο Νους κάνει τα νοητά να είναι νοητά γιατί τα νοεί και, αντίστροφα, επειδή τα νοητά νοούνται, κάποιος τα νοεί και αυτός που τα νοεί δεν μπορεί παρά να είναι Νους. Οπότε, Νους και νοητά είναι αλληλένδετα και δεν υφίστανται χωριστά.151

 

Στην V.3[49] ο Πλωτίνος παρουσιάζει τον Νου ως αυτόφωτο, ως ένα φως το οποίο βλέπει ένα άλλο φως, δηλαδή ως κάποιο νοητό, το οποίο με ένα νοητό βλέπει ένα άλλο νοητό, δηλαδή αυτοφωτίζεται βλέποντας τα νοητά, όπου κάθε νοητό είναι και νοούν και νοούμενο· αντίθετα η Ψυχή από μόνη της είναι στο σκοτάδι και τα νοήματα που λαμβάνει από τον Νου είναι το φως που την φωτίζουν.

 

Σταυρος Πλουμιστός

Πλωτίνος: Το Εν, ο Νους και η Ψυχή

Ο φιλόσοφος Πλωτίνος αποτελεί τον κυριότερο εκπρόσωπο του Νεοπλατωνισμού. Γεννήθηκε το 204 με 205 μ.Χ. στην Αίγυπτο. Ίδρυσε φιλοσοφική σχολή στη Ρώμη στην οποία δίδασκαν όχι μόνο οι επαγγελματίες του είδους, αλλά και επιφανείς άνδρες.

Ο ίδιος δεν έδινε τόσο σημασία στη σωματική υπόσταση του ανθρώπου όσο στη δύναμη της ψυχής. Η ψυχή, κατά τη βασική θεωρία του των « τριών υποστάσεων », έχει θεϊκή προέλευση και θεϊκή υπόσταση. Η ψυχή δίνει πνοή στην αδιαμόρφωτη ύλη του κόσμου στην οποία συγκαταλέγονται και τα σώματα των ανθρώπων. Ο άνθρωπος λοιπόν για να εξασφαλίσει την αιωνιότητα της ψυχής του θα πρέπει να την αφιερώσει στον υπέρτατο σκοπό της ένωσης με το Θείο. 

 

Ο Πλωτίνος τοποθετεί την ψυχή ως μια ουσία που βρίσκεται ενδιάμεσα στις δύο προηγούμενες (νου και αισθητό κόσμο), λέγοντας ότι είναι εκείνο που υπάρχει ανάμεσα στα αισθητά και σ’ εκείνη την απολύτως αδιαίρετη φύση και φέρει σε ένωση αυτές τις δύο άκρως αντίθετες φύσεις. Αυτό το πραγματοποιεί γιατί μπορεί να μετέχει και στις δύο φύσεις, χάριν στο γεγονός ότι μπορεί να είναι συγχρόνως διαιρετή και αδιαίρετη 

 

«Ανάμεσα σ’ αυτήν που είναι αδιαίρετη και σ’ αυτήν που γίνεται διαιρετή και μεταβλητή στην περιοχή των σωμάτων ανέμειξε (ο δημιουργός;) ένα τρίτο είδος ουσίας που αποτελείται τόσο από το αμετάβλητο όσο και από το μεταβλητό.» (Πλάτων, Τίμαιος, 35 α)

 

Ας περάσουμε τώρα στην απάντηση που δίνει ο Πλωτίνος όσον αφορά το ερώτημα αν οι ψυχές-οντότητες συνεχίζουν να υπάρχουν ως οντότητες-ψυχές ακόμη και όταν πάψουν να βρίσκονται μέσα σε σώμα. Λέει λοιπόν, ότι κανένα ον δεν καταστρέφεται διότι οι «νόες» που αποτελούν την ύπαρξή τους δεν καταστρέφονται γιατί η φύση τους είναι να υπάρχουν μέσα σε μια ενότητα, δεν είναι σωματικά διαιρεμένοι, αλλά ο καθένας παραμένει χωριστά στην ετερότητα, έχοντας το ίδιο Είναι. Κατ’ επέκτασιν ούτε και οι ψυχές χάνονται διότι είναι οι λογικές εκφράσεις των νοών και εξαρτώνται από τον «κάθε νου».

 

Προς το τέλος της τρίτης πραγματείας (15) ο Πλωτίνος αναφέρεται στη σχέση που υπάρχει ανάμεσα στην ψυχή και στο σώμα, με ποιο τρόπο το σώμα εμψυχώνεται και ποιο μέρος της ψυχής είναι αυτό που εισέρχεται στο σώμα. Υποστηρίζει πως το κατώτερο μέρος της ψυχής είναι σε επαφή με το σώμα, ενώ όπως προείπαμε το ενδιάμεσο στρέφεται προς τη φροντίδα και το ανώτερο παραμένει ενωμένο με τον νου.

https://www.ploumistos.com/2020/09/blog-post_458.html

 

 

 

 

Βασιλης Χλετσος

Εισαγωγή στην φιλοσοφία του Πλωτίνου.

Βασική ιδέα του Πλωτίνου (204-268 μ.Χ., ιδρυτής του Νεο Πλατωνισμού) για τον κόσμο της πραγματικότητας είναι η διάκριση του κόσμου σε τρία επίπεδα, μεταξύ των οποίων υπάρχει συνεχής ροή επικοινωνίας που τους εξασφαλίζει μιαν αδιάσπαστη ενότητα. Tα επίπεδα αυτά, που ο Πλωτίνος τα ονομάζει «υποστάσεις» καθόσον το ένα υφίσταται στο άλλο, καθόσον το ένα υποστηρίζει το άλλο, είναι τρία: το Eν, ο νους και η ψυχή.

Το Εν είναι, όπως το Αγαθό στην Πολιτεία του Πλάτωνα, ἐπέκεινα τοῦ ὄντος. Ο Πλωτίνος το περιγράφει ως δύναμιν πάντων [1]. δηλαδή ως την ακατάσχετη και απεριόριστη ενέργεια από την οποία παράγεται το σύνολο της πραγματικότητας, νοητής και αισθητής.Το Εν είναι απολύτως απλό και γι' αυτό άρρητο. Το Εν – η πρώτη ύλη είναι μια εντελώς καθαρή, απόλυτα ανοιχτή, τελείως αόριστη δυνατότητα για οτιδήποτε. Μόνον έτσι μπορεί αυτή κι αποτελεί την μήτρα και την έσχατη και την κοινή βάση όλων ανεξαιρέτως των αισθητών αντικειμένων του φυσικού κόσμου.

Διαφορετικά, αν η πρώτη ύλη ταυτιζόταν με όλα ή με ορισμένα από τα χαρακτηριστικά ενός ορισμένου σώματος του πηλού, για παράδειγμα ή με κάποιο από τα απλούστερα στοιχεία του φυσικού κόσμου–με τον αέρα, λόγου χάρη, αυτή, προφανώς, δεν θ’ αποτελούσε την βάση όλων των σωμάτων, που διαφέρουν από τον πηλό, ούτε το κοινό σημείο αναφοράς των απλούστερων στοιχείων της φύσης –της γης, του νερού, της φωτιάς και του αέρα.

«Έτσι», αποφαίνεται ο Πλωτίνος, «μπορεί ο πηλός να είναι η ύλη του αγγειοπλάστη, αλλά δεν είναι η καθαρή και απλή ύλη». Η τελευταία αυτή δεν είναι τίποτε συγκεκριμένο. Είναι η δυνατότητα για οτιδήποτε. Μία δύναμη έξω και ανεξάρτητα από την πρώτη ύλη θα πρέπει να έδωσε στον υλικό κόσμο την μορφή που παρατηρούμε γύρω μας.Και η ρυθμιστική αυτή αρχή, κατά τον Πλωτίνο δεν είναι άλλη από την ψυχή. Η άποψη αυτή του Πλωτίνου για το σύμπαν ως ενός τεράστιου έμψυχου οργανισμού υποστηρίχτηκε, πριν από αυτόν, από τους Στωικούς φιλοσόφους.

Το Εν, υπερβαίνει εξ ολοκλήρου τη «γνώση» [2], ενώ επόμενες κατώτερες Υποστάσεις Νους- ψυχή - Φύση γνωρίζουν μόνο τις αιτιώδεις αρχές τις οποίες οι ίδιες περιέχουν και όχι τα δημιουργήματα τα οποία απορρέουν από αυτές- για παράδειγμα, η Ψυχή του Κόσμου γνωρίζει τη δραστηριότητα της στον κόσμο μόνο μέσα από την ενότητα της, όχι από την άμεση δραστηριότητα της στον κόσμο [3]. Αυτό όμως δεν υπονοεί καμία ατέλεια στη γνώση τους, εφόσον είναι περιττό για κάποιον ο οποίος γνωρίζει τις αρχέτυπες πραγματικότητες να αναζητεί την πρόσθετη γνώση των αισθητών τους [4]. Η δημιουργία δεν είναι συνεπώς το αποτέλεσμα εσκεμμένης απόφασης εκ μέρους των θεϊκών Υποστάσεων [5] .

Δεύτερη αρχή είναι ο Νοῡς, ο οποίος ταυτίζεται με τις Πλατωνικές Ιδέες, τα ιδανικά αρχέτυπα του ορατού κόσμου. Ο νους είναι εικόνα και παράγωγο του Εν- ός, καθώς δέχεται στο εσωτερικό του τις ιδέες, τα αρχέτυπα,τις μορφές των ατομικών ή των καθέκαστων όντων, ο νους μετασχηματίζεταισε δημιουργό του πλατωνικού Τίμαιου.

Μετά το Εν και τον Νου ακολουθεί η (συμπαντική) Ψυχή, η οποία προκύπτει ως γέννημα από της τελειότητας του Νου. Και όπως ο Νους είναι η εικόνα του Εν-ός, έτσι και η Ψυχή είναι η εικόνα του Νου, με αποτέλεσμα να στρέφει το βλέμμα της προς αυτόν. Επομένως η Ψυχή είναι ο λόγος και η ενέργεια του Νου, όπως ο Νους είναι ο λόγος και η ενέργεια του Ε- ός

Η ψυχή ανήκει στον υπεραισθητό κόσμο και φέρει στο εσωτερικό της ιδέες, καθώς και η ίδια είναι ιδέα και αριθμός. 

 

 

 

Πλωτίνος ο «μυστικιστής» φιλόσοφος. Από τον Βασίλη Χλέτσο.

Σκοπός του φιλοσόφου για τον Πλωτίνο, είναι να επιστρέψει στον Εν, με φρόνηση, στοχασμό, παρρησία, ένα μυστικό βίωμα. Μία τέτοια πρακτική δεν αφορά μία απλή κατανόηση της μεταφυσικής δομής του σύμπαντος και ένωση της ψυχής με το Εν, αλλά αποτελεί ένα τρόπο ζωής.

Για να το πετύχει αυτό κάποιος πρέπει να φθάσει στην «κάθαρση» , μέσω του ενάρετου βίου και έπειτα μέσω διαλογισμού να φθάσει σε μυστικιστική έκσταση και τελικά να ενωθεί με το Θεό. «Κάθε ψυχή είναι και γίνεται αυτό ακριβώς που βλέπει..» Πλωτίνος, Εννεάδα IV 3,8.15

Η ιδιαιτερότητα του μυστικισμού του Πλωτίνου έγκειται στο γεγονός πως η ένωση με τον Θεό επιτυγχάνεται μόνο μέσω διαλογισμού και όχι μέσω μαγείας, τελετουργικών ή διάφορων σαμανικών τελετών που χρησιμοποιούν παραισθησιογόνες ουσίες. «Δίχως να ασκούμε πραγματικά την αρετή θεός είναι μόνο μια λέξη» (“ἄνευ δὲ ἀρετῆς ἀληθινῆς θεὸς λεγόμενος ὄνομά ἐστιν”) Πλωτίνος, Ἐννεάδες, 2.9.15.39

Είναι πολύ πιο δύσκολο αλλά ταυτόχρονα και αρκετά πιο ποιοτικό να πετύχεις την ένωση με το Θεό αποκλειστικά μέσω σκέψης σε αντίθεση με άλλες πρακτικές που απαιτούν κάποιο είδος βοήθειας για να την επιτύχουν. «...το τέλος και ο στόχος ήταν, για τον Πλωτίνο, η ένωση με τον υπέρτατο Θεό και η προσέγγισή του» (“Τέλος γὰρ αὐτῷ καὶ σκοπὸς ἦν τὸ ἑνωθῆναι καὶ πελάσαι τῷ ἐπὶπᾶσι θεῷ”). Πορφύριος, Πλωτίνου βίος, 23.15-16.

Ο Πλωτίνος περιγράφει το αίσθημα της «μυστικιστικής ένωσης» (το οποίο κατόρθωσε μόνο τέσσερις φορές στην ζωή του σύμφωνα με τον μαθητή του Πορφύριο) με το Θείο, το Εν (Εννεάδες IV .8.1.1-11):

«Πολλάκις αφυπνισθείς από την κατάσταση στην οποία βρισκόμουν μέσα στο σώμα μου και εισελθών στον ίδιο τον εαυτό μου, αποξενώνομαι από κάθε τι άλλο. Μέσα στο εσώτερο είναι μου βλέπω μία θαυμάσια ομορφιά, που με πείθει για την υπέροχη μοίρα που με αναμένει. Η δραστηριότητα του πνεύματος μου βρίσκεται στο ύψιστο σημείο. Είναι ένα με τον Θεό, εδράζομαι σε αυτόν ευρισκόμενος υπεράνω κάθε νοητού. Έπειτα όμως, από την ανάπαυση μου σε αυτόν, αφού κατεβώ στον χώρο του λογισμού και η ψυχή μου επανεισέλθει στο σώμα, απορώ πως "πότε και νύν" ήταν δυνατόν να κατέλθω, και πως η ψυχή μπορούσε να εισέλθει στο σώμα, αφού είναι αυτή που μου αποκαλύφθηκε (κατά την έκσταση μου)...[...]...

Εκεί, πράγματι, μόλις και μετά βίας υπήρχε όραμα, εκτός μόνο με έναν τρόπο άγνωστο ˙ ήταν μια έκσταση, μια απλοποίηση, μια απάρνηση, μια τάση προς επαφή και ταυτόχρονα μια ανάπαυση, ένας διαλογισμός προς τη ρύθμιση ˙ τούτη είναι η μόνη θέαση αυτού που βρίσκεται μέσα στο άδυτο. Κοιτάζοντας με άλλο τρόπο, αποτυγχάνουμε....[...]...

Όταν η ψυχή αρχίζει πάλι να ανεβαίνει, δεν έρχεται σε κάτι ξένο, αλλά στον ίδιο της τον εαυτό ˙ έτσι αποσπασμένη , δεν είναι τίποτε άλλο παρά ο εαυτός της ˙ υπάρχοντας καθαυτή στο εαυτό της, δεν είναι πλέον στην τάξη του όντος ˙ είναι στο υπέρτατο...[...].. Η ψυχή τότε δεν θα δει τον θεό να εμφανίζεται ξαφνικά μέσα της, διότι δεν υπάρχει τίποτα πια που να τους χωρίζει, καθώς τότε δεν υπάρχουν δύο. Ο ορών είναι ένα με το ορώμενο, δεν είναι όραμα αλλά ένωση. Και τότε η ψυχή δεν έχει πια συνείδηση πως βρίσκεται μέσα σε ένα σώμα, ούτε πως ο εαυτός της έχει κάποια ταυτότητα..

[...]..

Κατά την στιγμή της ένωσης με το θείο ο ορών είναι ένα με το ορώμενο, δεν ήταν όραμα αλλά ένωση. Ο άνθρωπος που διαμορφώνεται απ’ αυτή την ανάμειξη με το υπέρτατο πρέπει –εάν και μόνο θυμηθεί- να φέρει το είδωλο του αποτυπωμένο επάνω του. Έχει γίνει η ενότητα, τίποτα δεν υπάρχει μέσα του ή έξω του που να προκαλεί ποικιλία, τώρα καμιά κίνηση, κανένα πάθος, καμιά επιθυμία που να στρέφεται προς τα έξω, από τη στιγμή που επιτυγχάνεται αυτή η άνοδος. Αδρανεί η λογική και κάθε νόηση, ακόμα και για να τολμήσουμε την λέξη, ο ίδιος ο εαυτός: κρατημένος μακριά πλήρης θεού, έχει επιτύχει στην τέλεια ακινησία την απομόνωση. Με ήρεμο όλο του το είναι, δεν στρέφεται ούτε προς αυτή την πλευρά ούτε προς εκείνη, ούτε καν προς τα μέσα προς τον ίδιο του τον εαυτό. Εντελώς ήρεμος, σε στάση, έχει γίνει η ίδια η στάση...»

Εννεάδες, . VI 9.10.20, vi, ix, 11,38 & vi 7,34,12, VI 9.11.5

Ακόμα και αν κάποιος κατορθώσει να βιώσει μια στιγμή ενόρασης του Εν-ός, δεν θα μπορέσει να μεταφέρει αντικειμενικά αυτήν την εμπειρία με λόγια ή εικόνες. Η μόνη συνεισφορά του θα είναι να δείξει τον δρόμο που θα πρέπει να ακολουθήσουμε για να βιώσουμε την ίδια εμπειρία. Το θετικό στοιχείο όμως που πρέπει να κρατήσουμε είναι ότι υπάρχει η δυνατότητα, έστω αρχικά, για έμμεση θέαση του Εν-ός.

Ο Πλωτίνος συγκρίνει το Εν με τον ήλιο, που δεν μπορούμε να τον δούμε άμεσα αλλά έχουμε επαφή μαζί του μέσω του φωτός που στέλνει στα όντα. Έτσι, και η ατομική ψυχή μπορεί να προσεγγίσει έμμεσα το Εν, ενόσω βρίσκεται στην ενσώματη κατάσταση. Αυτό θα το πετύχει, διότι ενυπάρχει εντός της το θεϊκό στοιχείο και στρεφόμενη προς τον βαθύτερο εαυτό της θα ανακαλύψει όλη την αλήθεια και τη δύναμη που διαθέτει

Ο Κόσμος, αποτελεί μία αδιάσπαστη αλυσίδα. Συνεπώς και ο άνθρωπος, μπορεί να επιστρέψει στο Εν, εφόσον υπερβεί το κατώτατο τμήμα της ψυχής του με έναν μυστικό τρόπο, ταυτίζεται εσωτερικά ο εαυτός με το «Είναι», προκειμένου να ανακαλύψει την αλήθεια.

Και αυτό διότι σύμφωνα με τον Πλωτίνο, κάθε ον επιζητεί να επιστρέψει στην αιτία του (Εννεάδα III. 8. 7. 17-18). Αυτό επιτυγχάνεται μέσω της στροφής προς τα ένδον, η αναγωγή στην αιτία ενός όντος συμπίπτει με την επι¬στροφή στον εαυτό του (Εννεάδα VI. 9. 2. 33-43..).

ΒΑΣΙΛΑΚΗΣ ΝΕΚΤΑΡΙΟΣ - ΕΛΛΗΝ ΑΣΕΒΗΣ