Η ΠΑΝΑΓΙΑ Η ΤΣΑΜΠΙΚΑ ΚΑΙ Η ΜΕΓΑΛΗ ΜΗΤΕΡΑ ΘΕΑ

 Η πλειοψηφία των Ορθοδόξων ετοιμάζονται να γιορτάσουν την κοίμηση της Θεοτόκου, 13 μέρες αργότερα από εκείνους τους Ορθόδοξους που ακολουθούν το νεότερο Παπικό ημερολόγιο το λεγόμενο Γρηγοριανό. Από τις πρώτες συνόδους της Εκκλησίας το ημερολόγιο ήταν πολύ σημαντικό θέμα και ήταν επιθυμία όλων να γιορτάζουν μαζί το Πάσχα. Σήμερα, 2000 χρόνια μετά οι Ορθόδοξοι είναι χωρισμένοι χωρίς καμία σύνοδο να μπορεί να τους ενώσει υπό τα σκήπτρα μιας εξουσίας. Σήμερα δεν υπάρχει ο Ρωμαίος αυτοκράτορας που θα καλέσει κάποια Ιερά Οικουμενική Σύνοδο. Ο αυτοκράτορας ήταν εκείνος που καλούσε και υπέγραφε έπειτα το αποτέλεσμα των Οικουμενικών συνόδων.

 Το 431 μ.Χ, συνεκλήθη η 3^η οικουμενική σύνοδο στην Έφεσο, από τον Θεοδόσιο τον Β΄. Δογμάτισε κατά του Νεστοριανισμού, στο Ναό της βασιλικής της Παναγίας με 200 επισκόπους. Καταδίκασε τον Νεστόριο επίσκοπο Κωνστ/πολης, και δογμάτισε ότι μπορεί η Παναγία να ονομάζεται και Θεοτόκος.

 Κάποιοι ήθελαν την Παναγία να μην είναι Θεοτόκος αλλά Χριστοτόκος. Άλλοι την θεωρούσαν σαν μια απλή γυναίκα στην οποία ο Χριστός είπε, τι είναι μεταξύ εσένα και μένα γύναι; Οι καθολικοί όμως που υπεραγαπούν την βασίλισσα των ουρανών προχώρησαν ακόμα περισσότερο δογματίζοντας την άμωμη σύλληψη της Παναγίας καθώς και την ανάληψη της στους ουρανούς.

  Ο Πάπας Πίος ο IX, στο αποστολικό διάταγμά του Ineffabilis Deus (8 Δεκεμβρίου 1854) με το οποίο καθόρισε την Άμωμο Σύλληψη ως δόγμα για την Καθολική Εκκλησία, αναφέρθηκε πρωταρχικά στο κείμενο της Γένεσης, όπου ο Θεός είπε στο φίδι, "θα θέσω έχθρα μεταξύ εσού και της γυναικός, μεταξύ του απογόνου σου και του απογόνου της".3:15 

 Η Ανάληψη της Αειπάρθενου Μαρίας στους Ουρανούς είναι η παραδοσιακή πεποίθηση που πιστεύεται από τους Δυτικούς Ρωμαίο-καθολικούς Χριστιανούς, τους Ανατολικούς Ορθόδοξους, και μερικές Προτεσταντικές Εκκλησίες ότι δηλαδή η Αειπάρθενος Μαρία στο τέλος της ζωής της αναλήφθηκε ψυχή και σώματι στους ουρανούς. Η πίστη αυτή της εκκλησίας στηρίζεται σε απόκρυφο ευαγγέλιο, όπως σε απόκρυφα ευαγγέλια στηρίζεται σχεδόν το σύνολο της εκκλησιαστικής παράδοσης.

Η Ρωμαιοκαθολική εκκλησία διδάσκει ως δόγμα πως η Αειπάρθενος Μαρία, «ολοκληρώνοντας την πορεία της επίγειας ζωής της, αναλήφθηκε ψυχή και σώματι στην Ουράνια δόξα. Αυτό σημαίνει ότι Παναγία μεταφέρθηκε στον ουρανό με το σώμα και την ψυχή της ενωμένα.  

Αυτό το δόγμα, καθορίστηκε δογματικά και αλάνθαστα από τον Πάπα Πιο τον 12^ο, την 1η Νοεμβρίου 1950, στο Αποστολικό Σύνταγμά του  «Μεγαλοδύναμος Θεός - Munificentissimus Deus». Η ημέρα της γιορτής που αναγνωρίζει την μετάβαση της Παναγίας στους Ουρανούς γιορτάζεται ως η «Επισημότητα της Αναλήψεως της Ευλογημένης Αειπάρθενου Μαρίας» από τους Ρωμαιοκαθολικούς, και ως η «Κοίμησης της Θεοτόκου» από τους Ορθόδοξους Χριστιανούς. Σε αυτές τις ονομασίες η Ανάληψη είναι μια σημαντική εορτή και πανήγυρης που γιορτάζεται συνήθως στις 15 Αυγούστου.

 Κατά την Ορθόδοξη Εκκλησία, η Κοίμηση της Θεοτόκου είναι μια Θεομητορική εορτή των Χριστιανικών Εκκλησιών, η οποία εορτάζεται στις 15 Αυγούστου. Στην Ελλάδα γιορτάζεται με ιδιαίτερη λαμπρότητα σε πολλά μέρη της χώρας, ονομάζεται δε και «Πάσχα του καλοκαιριού».

 Σύμφωνα με το απόκρυφο κείμενο «η ανάληψη της Μαρίας», όταν η Παναγία πληροφορήθηκε άνωθεν τον επικείμενο θάνατό της, προσευχήθηκε στο όρος των Ελαιών, ετοιμάστηκε και ανέφερε το γεγονός στους Αποστόλους. Επειδή κατά την ημέρα της κοίμησης δεν ήταν όλοι οι Απόστολοι στα Ιεροσόλυμα, μια νεφέλη τους άρπαξε και τους έφερε κοντά της. Την τοποθέτησαν στο μνήμα της Γεσθημανής. Μετά από τρεις μέρες ο τάφος ήταν άδειος. Η Παναγία ανελήφθη στους ουρανούς.

 Αν όλα αυτά που ψηφίστηκαν ως δόγμα από την χριστιανική εκκλησία για την Παναγία αρμόζουν ως ιδιότητες ενός ιστορικού προσώπου ή είναι μυθολογίες αντίστοιχες των θεών της ελληνικής θρησκείας μπορεί ο καθένας λογικός άνθρωπος να το κρίνει. Η Παναγία των χριστιανών δεν διαφέρει καθόλου από την  Μεγάλη Μητέρα της αρχαίας θρησκείας η οποία πεισματικά επιστρέφει μέσα στις καρδιές των ανθρώπων σαν μια αληθινή δύναμη της γης και του ουρανού.

 Το φαινόμενο δεν πρέπει να θεωρηθεί ως ένας πόλεμος μεταξύ των οπαδών μιας λογικής θρησκείας και των οπαδών μιας αρχαίας παράλογης θρησκείας. Ο πόλεμος είναι ο πατέρας των πάντων όπως λέει ο Ηράκλειτος και ο πόλεμος αυτός είναι η συνεχή μάχη μεταξύ του Ουρανού και της Γης, μεταξύ του Άνδρα και της Γυναίκας. Στην ανθρώπινη ιστορία η κυριαρχία του Ουρανού ακολουθεί την κυριαρχία της Γης και η αρμονία είναι πάντα το ζητούμενο. Όλοι γνωρίζουμε ότι ζούμε σε μια εποχή που οι Πατριαρχικές λεγόμενες μονοθεϊστικές θρησκείες υπερέχουν. Η Μητριαρχική θρησκεία όμως δεν γίνεται να εξαφανιστεί εντελώς γιατί αυτό θα είχε ως συνέπεια την καταστροφή του κόσμου. Κάθε φορά που οι Πατριαρχικές θρησκείες φτάνουν σε μεγάλη ισχύ υπάρχει μια αντίσταση από τις γήινες δυνάμεις για να επέλθει η ισορροπία. Μια πραγματικά άξια διακυβέρνηση θα ήταν εκείνη που τηρούσε την αρμονία μεταξύ του Ουρανού και της Γης.

 Όλοι θεωρούμε την Ιουδαική θρησκεία ως αρχή της Πατριαρχικής χριστιανικής θρησκείας. Αυτό δεν είναι βέβαια ακριβές. Μετά την βασιλεία του Σολομώντα το βασίλειο του χωρίστηκε στα βασίλεια του Ιούδα και της Σαμάρειας. Ο βασιλέας Ιεροβοάμ, υπό την πίεση των Ιουδαίων, δημιούργησε μια εορτή για την βασίλισσα των ουρανών.

«και εκαμεν ο Ιεροβοαμ εορτην εν τω μηνι τω ογδοω εν τη δεκατη πεμπτη ημερα του μηνος ως την εορτην την εν Ιουδα και ανεβη επι το θυσιαστηριον ουτως εκαμεν εν Βαιθηλ θυσιαζων … και ανεβη επι το θυσιαστηριον το οποιον εκαμεν εν Βαιθηλ την δεκατην πεμπτην ημεραν του ογδοου μηνος το οποιον εφευρεν απο της καρδιας αυτου και εκαμεν εορτην εις τους υιους Ισραηλ και ανεβη επι το θυσιαστηριον δια να θυμιαση»

 Εφεύρε γράφει η Βίβλος αυτή την εορτή από την καρδιά του. Αυτό δεν είναι αληθές. Οι Ιουδαίοι ανέκαθεν λάτρευαν την βασίλισσα του Ουρανού. Όταν βρισκόταν στην Αίγυπτο καταδιωγμένοι από τους Βαβυλώνιους λατρεύουν κι εκεί την βασίλισσα των ουρανών. Ο προφήτης Ιερεμίας τους απειλεί με εξολόθρευση επειδή λάτρευαν τη θεά. ¨Θέλουσι πέσει εν μαχαίρα, θέλουσι καταναλωθεί εν πείνει από μικρού έως μεγάλου¨, τους προειδοποιεί ο προφήτης. Είναι αξιοπρόσεχτο πως απαντάνε οι Ιουδαίοι της Αιγύπτου. ¨Περί του λόγου τον οποίον ελάλησας προς ημάς εν ονόματι Κυρίου, δεν θέλομε σου ακούσει, αλλά θέλομεν εξάπαντος κάμνει παν πράγμα εξερχόμενον εκ του στόματος ημών, διά να θυμιάζωμεν εις την βασίλισσαν του ουρανού και να κάμνωμεν σπονδάς εις αυτήν, καθώς εκάμνομεν, ημείς και οι πατέρες ημών, οι βασιλείς ημών και οι άρχοντες ημών, εν ταις πόλεσι του Ιούδα και εν ταις πλατείαις της Ιερουσαλήμ και εχορταίνομεν άρτον και διεκείμεθα καλώς και κακό δεν εβλέπομεν¨.

 Αυτό είναι το εδάφιο του Ιερεμία, (ΜΔ,17) από το Εβραϊκό κείμενο. Αφήνω ασχολίαστο το γεγονός ότι η ελληνική μετάφραση των Ο΄, γράφει όπου ¨διεκείμεθα καλώς¨, ¨και εγενόμεθα χρηστοί¨.

 Η βασίλισσα των Ουρανών λατρευόταν με διάφορα ονόματα και μορφές από όλους τους λαούς της Μεσογείου. Στα ιερά της Ισιδας ή Αθηνάς οι γυναίκες των αρχαίων πήγαιναν σέρνοντας το σώμα τους ή προχωρώντας με τα γόνατα, όπως ακριβώς γίνεται και σήμερα. Στο τέμπλο του ναού κρεμούσαν χρυσά ή ασημένια ομοιώματα ματιών, ποδιών ή χεριών, ανάλογα με το μέρος του σώματος που επιθυμούσαν να θεραπεύσουν, όπως ακριβώς τα σημερινά τάματα. Στην Αίγυπτο τα χαρίσματα αυτά τα ονόμαζαν κουμάσια.

   Η Μαρία είναι μια γυναίκα θνητή, που γεννάει αθάνατο παιδί, όπως η Σεμέλη τον Διόνυσο. Οι κόρες του Κάδμου έλεγαν, σύμφωνα με τον Ευριπίδη, ότι ο Διόνυσος δεν γεννήθηκε από τον Δία, αλλά η μητέρα του η Σεμέλη “νυμφευθείσαν εκ θνητού τινός, ες Ζην αναφέρειν την αμαρτίαν της γέννας”. Δεν ήταν δηλαδή ο γιος της Σεμέλης Υιός Θεού αλλά συνευρέθη με κάποιο άνδρα θνητό και λέει ότι την άφησε έγγυο  ο Δίας.  Όπως έλεγαν και για την Μαρία ότι αρραβωνιάσθηκε τον Ιωσήφ και γέννησε τον Χριστό με ένα θνητό άνδρα. Κατά την γέννηση του Χριστού σύμφωνα με το πρωτοευαγγέλιο του Ιακώβου, μια γυναίκα ονόματι Σαλώμη που βρισκόταν εκεί αμφισβητούσε την παρθενία της, «και είπεν η Σαλώμη Ζη κύριος ο Θεός μου, εάν μη βαλώ τον δάκτυλον μου και ερευνήσω την φύσιν αυτής, ου μη πιστεύσω ότι παρθένος εγγένησε.» Για να μην υπάρχει αμφιβολία της παρθενίας της Παναγίας, έβαλε το δάχτυλο της στη φύση της Μαρίας και είδε ότι όντως ήταν ακόμα παρθένα.

 Η Σεμέλη είναι το κλήμα της αμπέλου, ο δε Διόνυσος ο κάθε χρόνο καινούριος βλαστός, εκ του οποίου τα σταφύλια και ο οίνος της θείας κοινωνίας. Και η Παναγία ως Παναγία Σουμελά είναι η βασίλισσα που γέννησε τον Χριστό βασιλιά που μετέτρεψε σε κρασί το νερό και στα μυστήρια του το αίμα του είναι κρασί.

 Ο Κωνσταντίνος Παπαρηγόπουλος αναγνωρίζοντας τις ομοιότητες της θεάς των Ελλήνων Ορφικών με την Παναγία αναφέρει στα προλεγόμενα στην ελληνική ιστορία του, ότι ο ακάθιστος ύμνος στην Παναγία είναι ολοφάνερα όμοιος με τους χαιρετισμούς των Ορφικών προς την αρχαία Μεγάλη Μητέρα Θεά.

 «Οι χαιρετισμοί εις την υψίστην θεόν ενός των μεταγενεστέρων Ορφικών έχουσι πρόδηλον την οικειότητα προς τον ακάθιστον εκείνον Υμνον, ον μέχρι της σήμερον άπας ο ελληνισμός δεν παύει αναπέμπων από Κωνσταντινουπόλεως μέχρις Αθηνών, και από Θεσσαλονίκης μέχρι Κρήτης και Μικράς Ασίας, προς την πάναγνον μητέρα του Σωτήρος, επί τη μνήμη της λυτρώσεως των προπατόρων από Αβάρων και Αράβων.

 Χαίρε, αναφωνεί προς τοις άλλοις ο Ορφικός ποιητής,

Χαίρε δε και κλίμαξ ποτί ουρανόν αστερόεντα
ευθυδρόμους κατάγεις, ευθυδρόμους δ΄ανάγεις.
Χαίρε δ΄αγαλλομένη μεν εν Ελλάδι και Σαλαμίνι, κ.λ.π.
Χαίρε, ανακράζει και ο χριστιανός ποιητής,
Χαίρε κλίμαξ επουράνιε δι΄ης κατέβη ο Θεός
Χαίρε γέφυρα μετάγουσα τους εκ γης προς Ουρανόν
Χαίρε των Αθηναίων τας πλοκάς διασπώσα.»

 Και ο Πλούταρχος αναφέρει ότι την θεά Αθηνά οι Αιγύπτιοι αποκαλούν Ίσιδα.  Ο Ηρόδοτος, μάλιστα (Β,62), περιγράφει την αιγυπτιακή γιορτή «Λυχνοκαϊα», που ήταν αφιερωμένη στη θεά Νηίθ (Αθηνά), η οποία ταυτιζόταν με τη θεά Ίσιδα. «Οι Αιγύπτιοι στην πόλη Σάιν λατρεύουν τη θεά Νηίθ (Αθηνά),αφιερώνοντάς της κάθε χρόνο μια γιορτή την οποία ονομάζουν «Λυχνοκαϊα». Εφόσον λοιπόν έρθει η εποχή της γιορτής αυτής, οι περισσότεροι βάζουν σε ειδικά πλοία τους λύχνους και πλέουν μέσω του Νείλου στη Σάιν. Όταν φτάσουν στο ναό και μπροστά στο άγαλμα, κάνουν όλες τις απαιτούμενες τελετές, ανάβουν τους λύχνους κοντά στις σκηνές και τα κράσπεδα του περιβόλου, και όλη η πόλη φωταγωγείται από την ιερή φωτιά...».

 Όταν οι Αθηναίοι θέλησαν να αφιερώσουν σε κάποιο θεό την πόλη τους, διάλεξαν μεταξύ της τρίαινας του Ποσειδώνα και του φωτός της Αθηνάς. Η Αθηνά τους έδωσε το φωτεινόδεντρο, μια ελιά. Και με το λάδι καίει ο λύχνος και φωτίζει την νύχτα από τα αρχαία εκείνα χρόνια. Λάδι σημαίνει φως. Και φως σημαίνει ήλιος και νους. Γι αυτό και η θεότητα αυτή γεννήθηκε από το κεφάλι του Δία. Το πέπλο της Αθηνά που χρησιμοποιούν στις εορτές της, είναι το σχέδιο του νυκτερινού ουρανού, γιατί όπως ο Δίας συμβολίζει τον αιθέρα, τον φωτεινό και υψηλότερο ουρανό, η Αθηνά συμβολίζει τον νυκτερινό ουρανό.

 Δυό τρόποι υπάρχουν για να πολεμήσεις για την ζωή σε αυτόν τον κόσμο. Ο ένας είναι ο σιδερένιος, ο κόκκινος από αίμα τρόπος του Άρη. Ο άλλος είναι ο φωτεινός, ο λευκός τρόπος της Αθηνάς. Εκείνη πολεμά με το νου, με την σκέψη, με το θάρρος της ψυχής και την σύνεση.

Η γέννηση της Αθηνάς από το κεφάλι του Δία.

 Στην επίθεση του ελληνοπέρση βασιλιά του Πόντου, Μιθριδάτη 6ου, εναντίον της Ρόδου, χρησιμοποιήθηκαν μεγάλες πολιορκητικές μηχανές, ανάμεσα στις οποίες ξεχώριζε μια πολύ θεαματική «ελέπολις», πανύψηλη και με τεράστιο όγκο, που ονομαζόταν Σαμβύκη. Ήταν ένα γιγάντιο κατασκεύασμα, τοποθετημένο πάνω σε δύο μεγάλα ενωμένα πλοία. Εξάφνως, την νύχτα που ο Μιθριδάτης ήταν έτοιμος να διατάξει την επίθεση, ο ουρανός φωτίστηκε από μια μεγάλη φλόγα που είχε ανάψει στην κορυφή του απέναντι λόφου. Όταν ο Μιθριδάτης διέταξε την επίθεση, η Σαμβύκη άρχισε να πλησιάζει απειλιτικά τα τείχη. Πλησίασε στο σημείο του τείχους όπου βρισκόταν ο ναός της θεάς Ίσιδας, αλλά, ξαφνικά, συνέβηκε κάτι τελείως αναπάντεχο: Όλη εκείνη η τεράστια πολιορκητική μηχανή, μην μπορώντας να αντέξει το βάρος του φορτίου της, άρχισε, σιγά σιγά, να βυθίζεται προκαλώντας ταυτόχρονα ένα τρομαχτικό θόρυβο και βγάζοντας φωτιές από όλες τις μεριές της !

 Υπάρχει η παράδοση στη Ρόδο, σύμφωνα με την οποία η μητέρα του θεού Ώρου, η Ίσιδα, εξαιτίας του «θαύματος» της αυτού, ονομάστηκε από τους ντόπιους «Ίσιδα Σαμβύκη». Η ονομασία αυτή συνέχισε να δίνεται και στη διάδοχο της, την Μητέρα του Χριστού, την Παναγία, η οποία ονομάστηκε «Παναγία Τσαμπύκα» και της οποίας η εκκλησία χτίστηκε στην θέση του αρχαίου ναού της Ίσιδας.

 Οι σύγχρονοι Ροδίτες, που θέλουν να αγνοούν το γεγονός της Σαμβύκης του Μιθριδάτη και της θεάς Ίσιδας, αναφέρουν ότι Τσαμπίκα σημαίνει φλόγα και πως στο σημείο εκείνο έλαμπε το φως μιας φλόγας. «Η λέξη Τσαμπίκα, σύμφωνα με την άγραφη προφορική παράδοση προέρχεται από τη λέξη τσάμπα, που στην τοπική αρχαγγελίτικη διάλεκτο σημαίνει φωτιά-σπίθα.  Σύμφωνα με την παράδοση η εικόνα από μακριά δε φαινόταν καθαρά, διακρινόταν όμως η φωτιά της κανδήλας που είχε μαζί της.» Η φλόγα που έκαψε την Σαμβύκα του Πόντιου Μιθριδάτη. Η φλόγα που οι ντόπιοι λένε ότι φάνηκε στην κορυφή του λόφου. Είναι μια πολύ συνηθισμένη ιστορία όπου υπάρχουν ναοί της Παναγίες να έχει παρατηρηθεί φως κατά την νύχτα και μετά να βρεθεί μια θαυματουργή εικόνα, η οποία όσες φορές και να την απομακρύνουν οι κακοί, η εικόνα επιστρέφει πετώντας.  

 Η τσαμπίκα είναι η σπίθα, μια σπίθα από φωτιά μέσα στην νύχτα που μπορεί να πυρπολήσει την εχθρική επίθεση και να την καταστρέψει. Και αυτή η φλόγα μέσα στην νύχτα δεν φωτίζει μονάχα το νόημα της γυναικείας θεικής παρουσίας μέσα από την Ίσιδα και την Παναγία την Τσαμπίκα αλλά υποδεικνύει την σχέση αυτής της θεότητας με το φως που πάντα λάμπει μέσα στο σκοτάδι της ύλης.

 Ο κόσμος μας είναι ένας σκοτεινός κόσμος. Κοίτα ποιος είναι ο κόσμος μας. Βγες την νύχτα έξω και δες. Σκοτάδι. Αυτός είναι ο κόσμος μέσα στον οποίο ζούμε. Ο ήλιος όσο μεγάλος και φωτεινός και να είναι, δεν είναι παρά μια μικρή παρένθεση φωτός στο σκοτεινό σύμπαν. Όλα αυτά τα άστρα του ουρανού, που καθόλου δεν μας φωτίζουν είναι ήλιοι, εκατομμύρια ήλιοι διάσπαρτοι στο χάος του σκοτεινού σύμπαντος. Όλα τα άστρα είναι σπίθες φωτιάς από την αρχική φλόγα που δημιούργησε το σύμπαν.

Η παραλία που έκανε απόβαση ο Μιθριδάτης όπως φαίνεται πάνω από το ναό της  Ίσιδος
 ή όπως λέγεται σήμερα της Παναγίας της Τσαμπίκας.

 Σήμερα, η γυναικεία θεότητα εκφράζεται με την παρουσία της Παναγίας αλλά και με κάποιες μορφές γυναικών αγίων. Η Φωτεινή με το φωτεινό πρόσωπο και τα λυτά της μαλλιά εκφράζει περισσότερο από κάθε άλλη Αγία την Αθηνά, αν και άλλες Αγίες θα μπορούσαν να εκφραστούν τέτοιους συμβολισμούς όπως είναι η μορφωμένη Αγία Αικατερίνη. Σήμερα έχουμε χάσει την επαφή μας με την πνευματική πραγματικότητα που αποκαλυπτόταν στον πολυθεϊσμό, στις τελετές και στις θεότητες. Ονομάζουμε αποκαλυμμένη  θρησκεία εκείνη που έχει αποκαλυφθεί σε ένα άνθρωπο και έχει παραδοθεί με κάποιο κείμενο η με την ζωή του στους ανθρώπους. Όμως και οι μύθοι, οι τελετές, τα σύμβολα των θεοτήτων, τα ιερά τους ζώα, αποκαλύπτουν μια πνευματική πραγματικότητα που κανείς δεν μπορεί να αρνηθεί την ύπαρξη της. Η ελληνική θρησκεία δεν δημιουργήθηκε από την άρρωστη φαντασία κάποιου ανθρώπου αλλά με τα χρόνια δημιουργήθηκε από το συλλογικό ασυνείδητο και παραδόθηκε από γενιά σε γενιά. Κανείς δεν είναι υποχρεωμένος να λατρεύει τους ήρωες ή τους αγγέλους ή τους προγόνους αλλά είναι υποχρεωμένος να τους αναγνωρίζει και να τους τιμά.

 Σταδιακά οι φιλόσοφοι υπέδειξαν στους ανθρώπους ότι οι μύθοι συμβολίζουν και δεν κυριολεκτούν, τα αγάλματα είναι σύμβολα θεών και όχι θεοί και ότι τελικά οι θεοί, οι άγγελοι και οι άνθρωποι δεν είναι παρά μέλη τους ενός ζωντανού ενιαίου σύμπαντος. Αυτή η αλήθεια δεν ακυρώνει την ύπαρξη των θεών αλλά υποδεικνύει την σχέση που οφείλουμε να έχουμε μαζί τους.

 Οι θεοί, οι άγγελοι, τα πνεύματα, είναι όπως ονομάζονται από τον ψυχίατρο Κάρολο Γιουνγκ, αρχέτυπα που ζούνε την δική τους ζωή μέσα στο συλλογικό ασυνείδητο και εμφανίζονται στον καθένα από μας προσωπικά. Όταν εμείς αγνοούμε την ύπαρξη τους ή δεν την παραδεχόμαστε, αρνούμαστε να αναγνωρίσουμε τον εαυτό μας.  Γράφοντας αυτό το κείμενο επιθυμώ να υποδείξω ότι είναι αναγκαίο να σταματήσει η συκοφαντία εναντίον της ελληνικής θρησκείας και των Ελλήνων από τους Χριστιανούς. Πρέπει κάποιος να υποδείξει στους χριστιανούς ότι κι εκείνοι λατρεύουν εικόνες από ξύλο και μάρμαρο και ασήμι, κι εκείνοι φιλούν τα οστά των νεκρών ηρώων τους αγίων, κι εκείνοι αποδέχονται αγγελικές δυνάμεις και λατρεύουν την πλατυτέρα των ουρανών, την Μεγάλη Μητέρα όλων, την Παναγία. Η Μητέρα θεά είναι εκείνη που βοηθάει και τους αμαρτωλούς να σωθούν, είναι η Θεά με την απέραντη αγάπη και την άπειρη συγχώρεση, η Θεά που γνωρίζει τα πάθη και τους πόνους των θνητών ανθρώπων. Ως μια τέτοια Θεά την σεβάστηκαν και την τίμησαν οι θαλασσινοί λαοί της μεσογείου και δεν σταμάτησαν να την τιμούν τους αιώνες της καταδίωξης και της στεναχώριας. Στην αγάπη της Μεγάλης Μητέρας αφιερώνω αυτό το κείμενο με την προτροπή να επιτρέψουν οι χριστιανοί και σε άλλους να θρησκεύονται όπως η συνείδηση τους και η ιστορία τους το υπαγορεύει και να σταματήσουν να αναζητούν αιρετικούς και μάγισσες για να θρέψουν τις φλόγες της κολάσεως.

Βασιλάκης Φ. Νεκτάριος

ΑΝΑΓΝΩΣΜΑΤΑ

 Η αρχαία γνώση και όλη η πνευματική δραστηριότητα ήταν θρησκευτική. Ήταν θρησκευτική από την άποψη ότι κάθε ανθρώπινη δραστηριότητα αφορούσε άμεσα την θεότητα, εφόσον ο Θεός είναι παντού και πάντα. Η επιστήμη, η φιλοσοφία και τα μαθηματικά ήταν μέρη της θρησκείας. Η τέχνη, το θέατρο η μουσική και η ζωγραφική είχαν να κάνουν με τους θεούς. Κάθε μορφή της κοινωνικής και οικονομικής ζωής ήταν ιερή και συγκατοικούσε με την Θεότητα. Έτσι και το ημερολόγιο αφορούσε τις κινήσεις των θεϊκών φωτεινών σωμάτων και όχι τις κινήσεις άψυχων χωμάτινων πλανητών. Το να ασχολείται κανείς με τις κινήσεις των άστρων ή τα φυσικά φαινόμενα της γης και του ουρανού, σήμαινε ότι ασχολείται με τους θεούς.

 Οι Έλληνες γεννήθηκαν από την Μητέρα Γη και κατοικούσαν μέσα στην αγκαλιά της και από τον Πατέρα Ουρανό και περπατούσαν κάτω από την σκέπη του. Σήμερα εμείς οι σύγχρονοι άνθρωποι δεν αναγνωρίζουμε ούτε τους γονείς μας και περπατάμε μόνοι σε μια πνευματική έρημο αναζητώντας ένα θεό που κρύβεται κάπου ανάμεσα  στα σύννεφα και στις ιδέες του εγκεφάλου μας. Ενώ ο απόστολος του χριστιανισμού ήρθε στην Αθήνα να μας υποδείξει με τα λόγια του Έλληνα φιλόσοφου Άρατου ότι ο Θεός είναι παντού, οι σημερινοί χριστιανοί βλέπουν παντού μια υλική κτίση, μια άψυχη δημιουργία και αναζητούν τον θεό μόνο μέσα θεόπνευστα αρχαία βιβλία και σε χρυσοντυμένα ιερατεία.

 Ισχυρίζονται οι σημερινοί χριστιανοί ότι οι πρόγονοι μας λάτρευαν θεούς με ανθρώπινα σώματα. Λένε ότι τους λάτρευαν φτιάχνοντας αγάλματα από πέτρα και ξύλα και μέταλλα. Λένε ακόμα ότι έφτιαχναν αστείους μύθους για τις ζωές των θεών. Δεν λένε όμως ότι οι Έλληνες τα έκαναν όλα αυτά γιατί δεν λάτρευαν ανθρωπόμορφους θεούς αλλά αναγνώριζαν την αλήθεια που εκείνοι  συμβόλιζαν.

 Οι θεότητες των Ελλήνων δεν ήταν ανθρώπινα άτομα με ονοματεπώνυμα, οι οποίοι γεννήθηκαν κι έζησαν κάποια χρόνια μέσα στην ανθρώπινη ιστορία. Οι θεότητες των Ελλήνων ήταν πνεύματα που γεννήθηκαν στην γη και ενσαρκώθηκαν στην Ελλάδα αλλά και σε άλλες χώρες, και σε κάθε εποχή ή σε κάθε χώρα είχαν διαφορετικά ονόματα μα πάντα συμβόλιζαν κάποια ουράνια ή γήινη δύναμη. Ο Απόλλων συμβόλιζε την λοξή πορεία του Ήλιου στον ουρανό γι’ αυτό και ονομαζόταν Λοξίας. Η Αρτεμη συμβόλιζε την φωτεινή πορεία της σελήνης στον νυχτερινό ουρανό. Αυτό όμως δεν συμβαίνει στην χριστιανική θρησκεία. Η Παναγία των Χριστιανών είναι μια γυναίκα που γέννησε τον Χριστό ενώ ήταν Παρθένα. Ενώ η Παναγία έχει όλα τα σύμβολα μια ουράνιας Μεγάλης Μητέρας,, μιας φεγγαροθεάς, μιας Σεμέλης ή Ίσιδας οι χριστιανοί δεν τα αναγνωρίζουν όλα αυτά αλλά λατρεύουν την Παναγία σαν μια γυναίκα με το όνομα Μαρία, κόρη της Άννας και του Ιωακείμ, όπως διαβάζουμε στο απόκρυφο ευαγγέλιο του Ιακώβου.

Δάπεδο από πρωτοχριστιανικό ναό της Παναγίας στη Σκυθόπολη της Παλαιστίνης

 Για τους Έλληνες η Άρτεμη ήταν μια δύναμη της φύσης, σύμβολο της ήταν το ελάφι και το τόξο που κρατούσε σαν κυνηγούσε τα άγρια θηρία του δάσους. Το ελάφι συμβολίζει την καρδιά και το κυνήγι στο δάσος των άγριων ζώων είναι η νίκη απέναντι στα άγρια πάθη του ανθρώπου, ώστε να καθαριστεί η καρδιά. Γι αυτό και η Άρτεμη είναι Παρθένα συμβολίζοντας την αγνότητα. Ο Ακταίωνας μάλιστα που κατά λάθος την είδε γυμνή να λούζετε μέσα σε μια σπηλιά τιμωρήθηκε αυστηρά ώστε τα σκυλιά του δεν τον αναγνώρισαν, τον θεώρησαν ως ελάφι και τον κατασπάραξαν. Τα σκυλιά του Ακταίωνα είναι δώδεκα, όσα και ζώδια του έτους. Η Άρτεμη ως κυνηγός έχει κι εκείνη ως ιερό ζώο τον σκύλο και στις τοιχογραφίες εμφανίζεται μαζί με τον αδερφό της τον Απόλλωνα πάνω στο άρμα του ήλιου, να διασχίζουν τον ουρανό. Έτσι ο Απόλλωνας και η Άρτεμη συμβολίζουν το ημερολόγιο του χρόνου. Το ελληνικό ημερολόγιο που συνδυάζει τους δώδεκα σεληνιακούς μήνες με τις 365 μέρες του ηλιακού έτους.

Ο Ακταίωνας κατασπαράσσεται από τα σκυλιά του.

 Στα ερμητικά κείμενα, αναφέρει ο Πλούταρχος στο περί Ίσιδος και Οσίριδος, είναι γραμμένο για τα ιερά ονόματα των θεών, πως η δύναμη που αφορά την περιφορά του ήλιου ονομάζεται Ώρος και οι Έλληνες την αποκαλούν Απόλλων. Την δύναμη που αφορά την περιφορά του αέρος, δηλαδή την σεληνιακή, οι Αιγύπτιοι την λένε Όσιρη και οι Έλληνες της Αλεξανδρειας Σέραπι. Οι Έλληνες βέβαια την δύναμη αυτή της σεληνιακής περιφοράς την λένε Διόνυσο. Φυσικά μόνο οι ιερείς και όσοι ήταν μυημένοι στα μυστήρια κατείχαν αυτή την γνώση της ελληνικής θρησκείας. Για εκείνους που έβλεπαν απέξω τα σύμβολα των θεών και άκουγαν τους μύθους, η ελληνική θρησκεία ήταν ακατανόητη.

 Το ημερολόγιο που σήμερα χρησιμοποιεί η εκκλησία και με το οποίο καθορίζεται η εορτή του Πάσχα, προέρχεται από το ελληνικό ημερολόγιο και στηρίζεται πάνω στον γνωστό κύκλο του Έλληνα αστρονόμου Μέτωνα. Ο Μέτων υπολογίζει ότι 19 ηλιακά έτη είναι ίσα με 235 σεληνιακούς μήνες ή 6940 ημέρες. Οι 28 κύκλοι του ήλιου και οι 19 κύκλοι της σελήνης αναφέρονται πρώτη φορά από τον προσωκρατικό φιλόσοφο Αναξίμανδρο.

 Ο Μέτωνας υπολογίζοντας τους κύκλους της σελήνης σε 19 χρόνια, του ηλίου σε 28 χρόνια και της γης σε 532 χρόνια, δηλαδή κάθε τόσα χρόνια επανέρχονται στην ίδια θέση, δημιούργησε το πρώτο σταθερό ημερολόγιο με την μεγαλύτερη ακρίβεια. Σε αυτό το ημερολόγιο στηρίχθηκε ο Ιούλιος Καίσαρας για να προσαρμόσει το σεληνιακό ημερολόγιο των Ρωμαίων στο ηλιακό και να κατασκευάσει το σημερινό Ιουλιανό λεγόμενο ημερολόγιο.

 Ο Έλληνας αστρονόμος, Σωσιγένης, μαθηματικός και φιλόσοφος (1ος αι. π.Χ.) από την Αλεξάνδρεια της Αιγύπτου, το  46 π.Χ. κατόπιν εντολής του Ιουλίου Καίσαρα μεταρρύθμισε το υφιστάμενο τότε ημερολόγιο των 365 ημερών στο νέο Ιουλιανό, όπως ονομάσθηκε, με την προσθήκη 1 ημέρας κάθε 4 χρόνια (εφαρμογή δίσεκτου έτους). Για να γίνει δε αυτή η διόρθωση το έτος εκείνο δηλαδή το 46 π.Χ διήρκεσε 445 ημέρες!

Η ΜΕΓΑΛΗ ΜΗΤΕΡΑ ΘΕΑ - ΑΠΟ ΤΗΝ ΜΗΤΡΙΑΡΧΙΑ ΣΤΗΝ ΠΑΤΡΙΑΡΧΙΑ

ΠΗΓΕΣ

ΑΠΠΙΑΝΟΣ - ΡΩΜΑΙΚΑ ΒΙΒΛΙΟ Μ - ΜΙΘΡΙΔΑΤΕΙΟΣ


27. Η σαμβύκη  δ' επαχθείσα του τειχους ή το της Ίσιδος ιερόν εστίν, εφόβει μάλιστα, βέλη τε πολλά ομου και κριους και ακοντια αφιείσα, στρατιωται τε σκάφεσι πολλοις αυτή μετά κλιμάκων  παρεθεον ως αναβησομενοι δι' αυτης επι τα τειχη. οι δε Ρόδιοι και ταδε ευσταθως υπέμενον, εως το τε μηχανημα υπο βαρους ενεδιδου και φασμα της Ισιδος εδοξε πυρ αφιεναι πολυ κατ' αυτου και ο Μιθριδατης απογνους καιτησδε της πειρας ανεζευγυεν εκ της Ρόδου.


Η σαμβυκη μεταφερθηκε στο σημειο του τειχους όπου υπήρχε το ιερό της Ίσιδας καιπροκάλεσε μεγάλο φόβο στους Ρόδιους, γιατι εξαπέλυε πολλά βλήματα ταυτόχρονα και κριους και ακοντια. Στρατιώτες με σκάλες περνουσαν με πολλα σκάφη γρηγορα δίπλα της, ετοιμοι να ανεβιυβ στα τειχη μεσω αυτης. Οι Ρόδιοι τα υπέμεναν και αυτα σταθερα μέχρι που η μηχανη αρχισε να καταρρέει υπό το ίδιο της το βαρος, και φανηκε πως ενα φασμα της Ίσιδας εξαπέλυε μεγάλη φωτια καταπάνω της. Ο Μιθριδατης, απογοητευμενος και με αυτη την προσπάθεια, εφυγε από τη Ρόδο.

(ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ ΠΑΠΑΡΗΓΟΠΟΥΛΟΣ Προλεγόμενα (Εκδόσεις ΕΡΜΗΣ, Νέα Ελληνική Βιβλιοθήκη) ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ: Κ.Θ.Δημαράς Η ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΟΥ ΕΛΛΗΝΙΚΟΥ ΕΘΝΟΥΣ)

(Πλουτάρχου Περί Ίσιδος και Οσίριδος 62. «Την μεν γαρ Ισις πολλάκις τω της Αθηνάς ονόματι καλούσι φράζοντι τοιούτον λόγον ‘ήλθον εμαυτής’ όπερ εστίν αυτοκινήτου φοράς δηλωτικόν.»)

 Βασιλειών Α 12.

28  ελαβε λοιπον ο βασιλευς βουλην και εκαμε δυο μοσχους χρυσους και ειπε προς αυτους φθανει εις εσας να αναβαινητε εις ιερουσαλημ ιδου οι θεοι σου ισραηλ οιτινες σε ανηγαγον εκ γης αιγυπτου

29  και εθεσε τον ενα εν βαιθηλ και τον αλλον εθεσεν εν δαν

30  και εγεινε το πραγμα τουτο αιτια αμαρτιας διοτι επορευετο ο λαος εως εις δαν δια να προσκυνη ενωπιον του ενος

31  και εκαμεν οικους επι των υψηλων τοπων και εκαμεν ιερεις εκ των εσχατων του λαου οιτινες δεν ησαν εκ των υιων λευι

32  και εκαμεν ο ιεροβοαμ εορτην εν τω μηνι τω ογδοω εν τη δεκατη πεμπτη ημερα του μηνος ως την εορτην την εν ιουδα και ανεβη επι το θυσιαστηριον ουτως εκαμεν εν βαιθηλ θυσιαζων εις τους μοσχους τους οποιους εκαμε και κατεστησεν εν βαιθηλ τους ιερεις των υψηλων τοπων τους οποιους εκαμε

33  και ανεβη επι το θυσιαστηριον το οποιον εκαμεν εν βαιθηλ την δεκατην πεμπτην ημεραν του ογδοου μηνος εν τω μηνι τον οποιον εφευρεν απο της καρδιας αυτου και εκαμεν εορτην εις τους υιους ισραηλ και ανεβη επι το θυσιαστηριον δια να θυμιαση

ΠΛΟΥΤΑΡΧΟΣ

ΠΕΡΙ ΙΣΙΔΟΣ ΚΑΙ ΟΣΙΡΙΔΟΣ

61.

Εν δε ταις Ερμού λεγομέναις βίβλοις ιστορούσι γεγραφθαι περί των ιερών ονομάτων, ότι την μεν επί της του ηλίου περιφοράς τεταγμένης δύναμιν Ώρος, Έλληνες δ’ Απόλλωνα καλούσι, την δ’ επί του πνεύματος οι μεν Όσιριν οι δε Σάραπιν, οι δε Σώθιν Αιγυπτιστί.

ΑΝΑΞΙΜΑΝΔΡΟΣ ΚΑΙ ΟΙ ΑΠΑΡΧΕΣ ΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΚΟΣΜΟΛΟΓΙΑΣ

CHARLS KAHN

ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΠΟΛΥΤΥΠΟ 1982

Α.2 ΙΙ.16.5 (Dox.348 = Vors A 21 ) «Αναξίμανδρος κύκλον είναι οκτωκαιεικοσαπλασίονα της γης, αρματείω τροχώ παραπλήσιον, την αψίδα έχοντα κοίλην, πλήρη πυρός, κατά τι μέρος εκφαίνουσα δια στομίου το πυρ ώσπερ δια πρηστήρος αυλού, και τούτο’ είναι τον ήλιον.»

Α.1 ΙΙ.25.1 (Dox.355 = Vors A 22 ) «κύκλον είναι την σελήνη εννεακαιδεκαπλασίονα της γης, ώσπερ τον ηλίου πλήρη πυρός, εκλείπειν δε κατά τας επιστροφάς του τροχού, όμοιον γαρ είναι αρματείω τροχώ κοίλην έχοντι την αψίδα και πυρός πλήρη καθάπερ τον του ηλίου, κείμενον λοξόν, ως κακείνον έχοντα μίαν εκπνοήν οίον πρηστήρος αυλόν.»

Θαυματουργές εικόνες στο Άγιον Όρος,

Η ανάληψη ή κοίμηση της Θεοτόκου.

love alchemy - Η Αλχημία του ερωτα

Η ΜΕΓΑΛΗ ΠΝΟΗ - ΑΣΚΗΤΙΚΗ - ΚΑΖΑΝΤΖΑΚΗΣ

ΟΜΗΡΙΚΑ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ - Η ΚΡΑΥΓΗ ΤΟΥ ΑΧΙΛΛΕΑ

Η ΚΡΑΥΓΗ ΤΟΥ ΑΧΙΛΛΕΑ 

ΕΙΣΑΓΩΓΗ

 Ο Όμηρος θα μπορούσε να θεωρηθεί ένας οδηγός της ελληνικής θρησκείας για αρχάριους. Μέσα από την διήγηση του Έλληνα ποιητή κατανοεί κανείς τις ιδιότητες των θεών και των πνευμάτων. Ωστόσο υπάρχει και μια δεύτερη ανάγνωση για εκείνους που γνωρίζουν ότι οι μύθοι είναι απλώς σύμβολα ανώτερων κόσμων και ακόμα μια τρίτη ανάγνωση για όσους είναι ήδη μυημένοι σε αυτούς τους κόσμους, ώστε το ποίημα του Ομήρου δεν είναι μονάχα ένα παραμύθι αλλά είναι σημαντικό για όλους.

 Για τους Έλληνες τίποτα δεν μπορούσε να γίνει αν δεν είχαν την βοήθεια των θεών. Όταν ο Αχιλλέας προσπαθούσε να σκοτώσει τον Έκτορα, εκείνος του είπε πως αναγνωρίζει ότι είναι πολύ πιο αδύναμος από αυτόν αλλά με την βοήθεια των θεών θα μπορούσε να νικήσει. Χρειάζεται λοιπόν καρδιά και νους ώστε να έχεις την βοήθεια των θεών μαζί σου. Καρδιά έχει εκείνος που είναι αληθινός με τον εαυτό του και νου εκείνος που δεν εξαπατά τους θεούς. Αυτή είναι η τέχνη της ελληνικής θρησκείας. Πώς να χρησιμοποιείς το νου, με τι καρδιά, ώστε να έχεις δίπλα σου τους θεούς. Ενας πονηρός και δόλιος νους, μια δειλή και ψεύτικη καρδιά  ποτέ δεν θα έχει τους θεούς στο πλάι της.

 Η κραυγή είναι η φωνή που έρχεται από τα βάθη της ψυχής γεμάτη με συναίσθημα θυμού. Είναι η εξωτερίκευση ενός συναισθήματος αληθινού, είναι ενέργεια θεική που δεν έχει ανάγκη τα λόγια και τις δικαιολογίες γιατί είναι καθαρή ενέργεια γεμάτη από δίκαιο και αλήθεια. Αυτή η κραυγή του Αχιλλέα, που έχει αδικηθεί από τον Αγαμέμνων είναι η νίκη των Αχαιών, είναι η δύναμη που θα τους δώσει το θάρρος να αποκρούσουν την επίθεση των Τρώων και τελικά με τον θάνατο του Έκτορα να πάρουν την Τροία χάριν στην εξυπνάδα του Οδυσσέα.

 Εχω χωρίσει το θέμα σε τρεις σκηνές για να γίνει η σύγκριση με το κάλεσμα του στρατού από τον άδικο κάτοχο του βασιλικού σκήπτρου Αγαμέμνωνα που φωνάζει στους αρχηγούς και της θυμωμένης κραυγής του κάτοχου της ηρωικής ψυχής ήρωα Αχιλλέα.

Νjoy

Κεφάλαιο Δ

Η πρώτη σκηνή παρουσιάζει τον Αγαμέμνωνα να καλεί τους Δαναούς στον πόλεμο, στο τέταρτο κεφάλαιο της Ιλιάδος.

Ο Όμηρος παρουσιάζει εδώ με ειρωνία, το δίκαιο και το άδικο.

Η σκηνή ξεκινάει με τον τραυματισμό του Μενέλαου, που δέχεται ένα βέλος στη μέση. Ο Μενέλαος το τραβάει και βλέποντας την πληγή καταλαβαίνει ότι είναι δηλητηριασμένο και ρουφάει αμέσως το αίμα. Γιατροί έρχονται να βάλουν βότανα που τους είχε δώσει ο Χείρωνας στην πληγή για να τον θεραπεύσουν. Ο Αγαμέμνων βλέποντας τον αδερφό του πληγωμένο αρχίζει να φωνάζει τους στρατιώτες να πολεμήσουν με ανδρεία. Για τον Μενέλαο άλλωστε ήρθαν στην Τροία. Η γυναίκα του η Ελένη είναι εκείνη που βρίσκεται μέσα στο κάστρο της Τροίας.

«Αργείοι μην αφήνετε την ανδρική ορμή σας, δεν βοηθά τους δολερούς ο ύψιστος πατέρας και αυτών που πρώτοι αδίκησαν τους όρκους τους πατώντας τα τρυφερά τους σώματα θα καταφάγουν γύπες και τες γυναίκες τους εμείς και τα μικρά παιδιά τους αφού την πόλιν πάρουμε θα σύρουμε στα πλοία»

Ο Αγαμέμνων επικαλείται το δίκαιο του πολέμου και αναφέρεται στην βοήθεια του Θεού, προβλέποντας και την τιμωρία των άδικων Τρώων που έχουν κλέψει την ωραία Ελένη. Όμως ο ίδιος είναι που έχει αδικήσει τον Αχιλλέα κι έχει πάρει το δώρο του Αχιλλέα, την ωραία Βρυσιίδα, στην σκηνή του. Ο Δίας μάλιστα έχει ήδη προσπαθήσει να τον παραπλανήσει τον Αγαμέμνωνα στέλνοντας του ψεύτικο όνειρο. Ο Δίας τον οποίο επικαλείται έχει ήδη αποφασίσει οι Δαναοί να ηττηθούν και να αναγκαστούν να ζητήσουν την βοήθεια του Αχιλλέα.

Κι όμως ο Αγαμέμνων βλέποντας να κινδυνεύει ο αδερφός του ο Μενέλαος, φωνάζει στους Δαναούς πως είναι δειλοί και δεν πολεμούν γενναία. Συνέχισε μάλιστα με χειρότερες προσβλητικές εκφράσεις λέγοντας, «τι κρύβεσθαι, τι μένετε μακράν ως ναρθούν οι άλλοι, και να σταθείτε έπρεπε σεις στην πρώτη ταξιν πρώτοι και τε την φλόγα του πολέμου, καθώς δέχεσθαι κάλεσμα στην τράπεζα μου πρώτοι, όποτε στρώνουμε οι Αχαιοί τραπέζι των γερόντων και σας αρέσει τα ψητά να τρώγετε και ωραίο κρασί να πίνετε άφθονο και τώρα σας αρέσει και αν δέκα σώματα Αχαιών εβλέπετε έμπροσθεν σας με τανδροφόνο σίδερο ναρχίσουν τον αγώνα.»

Του απάντησαν θυμωμένοι πρώτα ο Οδυσσέας και ο Διομήδης. Ο Οδυσσέας του απάντησε, «Ατρείδη από τα χείλη σου ποίος εβγήκε λόγος ! εμείς την μάχη φεύγουμε ; όταν τον άγριον Άρη κινήσωμε όλοι οι Αχαιοί στους ιπποδάμους Τρώες, θα ιδείς, αν θέλεις και αν γι αυτό σε μέλει, θα με δεις να ρίχνομαι στον πόλεμο και όλα αυτά που λες τα παίρνει ο άερας»

 Ο Οδυσσέας αναρωτιέται αν τον ενδιαφέρει ο πόλεμος εναντίον των Τρώων ή αν φοβάται για την ζωή του αδερφού του. Αυτό το νόημα έχει η απάντηση του και αυτό θα το δούμε παρακάτω. Ο Διομήδης του απάντησε κι εκείνος αυστηρά λέγοντας: «μη ψεύδεσαι Ατρείδη είμασθε των πατέρων μας πλειότερο ανδρειωμένοι τα άρεια τείχη πήραμε της επταπύλου Θήβας εμείς, αν και ολιγότερος λαός μας ακολούθα, παίρνοντας θάρρος από τα θεικά σημάδια και τον Δία κι εκείνοι αντίς εχάθηκαν στα ασεβηματα τους, ώστε με τους πατέρες μας ποτέ μη μας συγκρίνεις».

 Ο Διομήδης απαντά σαφέστατα στον Αγαμέμνων, πως δεν χρειάζονται οι φωνές του γιατί δεν θα πάρουν θάρρος αν τους υπενθυμίζει πως είναι δειλοί ή τους ταίζει με ψητά. Νίκησαν τους Θηβαίους όχι με αυτόν τον τρόπο αλλά επειδή ακολούθησαν τα θεικά σημάδια και είχαν στο πλάι τους τον Δία. Τώρα ο αναγνώστης της Ιλιάδος γνωρίζει ότι ο Αγαμέμνων δεν άκουσε την συμβουλή του μάντη να δώσει πίσω την κόρη του ιερέα του Απόλλωνα και γι αυτό τιμωρήθηκαν από τον θεό. Επειτα αδίκησε τον Αχιλλέα παίρνοντας του την Βρυσιίδα κι έτσι πλέον όχι ο Απόλλων αλλά ο ίδιος ο Δίας δεν ήταν με το μέρος των Αχαιών. Όμως ο Αγαμνέμνων φωνάζει για το δίκιο του αδερφού του και υποκρίνεται τον αρχηγό που ταίζει με ψητά του καλύτερους των Ελλήνων. Η Ομηρική ειρωνεία εδώ φαίνεται σε όλο της το μεγαλείο. Ο αρχηγός Αγαμέμνων δεν είναι παρά ένας εξαπατημένος δειλός και άδικος αρχηγός που έχει στρέψει τον θεό εναντίον του κι ενώ αυτό το αγνοεί επικαλείται το δίκιο του και το όνομα του Δία.

Ο Διομήδης ξεκινάει τον αγώνα πρώτος και διαβάστε πως περιγράφει την αρχή αυτής της μάχης μετά τις φωνές του Αγαμέμνωνα.

«των Δαναών κινούνται οι φάλαγγες και κάθε πολεμάρχος τους ιδικούς του πρόσταζε, κι οι επίλοιποι σωπαίναν, ωσαν φωνή τόσος λαός στα στήθη να μην είχε, φοβούμενοι τους αρχηγούς, επάνω των ελάμπανε τα πλουμιστά των άρματα, καθώς επροχωρούσαν και οι Τρώες, ως τα πρόβατα σε αυλήν ανδρός πλουσίου μένουν το λευκό να αρμέγουν γάλα και όλο βελάζουν ως ακούν να κράζουν τα κριάρια ομοίως στον πλατύ στρατόν αλάλαζαν οι Τρώες ότι δεν ήτο εις όλους μια λαλιά και γλώσσα μία, αλλα μικτή κι αν ήταν λαοί που πολλαχόθεν ήλθαν τούτου ο Αρης, η Αθηνα, του Αχαιούς κεντάει, ο Δήμος και ο Φόβος κει η λυσασμένη Ερις που είναι αδελφή και σύντροφος του ανθρωποφόνου άρη.»

Ο Όμηρος παρουσιάζει δυο στρατούς χωρίς ψυχή από την μια οι Τρώες επειδή δεν είχαν μια γλώσσα αλλά ήταν διαφορετικοί λαοί και από την άλλη οι Έλληνες γιατί ήταν χωρισμένοι και όχι μονιασμένοι παρόλο που όλοι μιλούσαν μια γλώσσα και ήταν από την ίδια ελληνική εθνότητα.

Κεφάλαιο Κ

Η δεύτερη σκηνή βρίσκει τους Δαναούς σε μεγάλη ανάγκη στο δέκατο κεφάλαιο της Ηλιάδος. Ο Αχιλλέας δεν πολεμά, αλλά μένει μόνος του στην σκηνή του θυμωμένος με τον Αγαμέμνωνα και ο Έκτωρ σφάζει τους Έλληνες καθημερινά ώστε οι Τρώες είναι έτοιμοι να κάψουν το ξύλινο τείχος που προστατεύει τα καράβια.

Όταν ο πόλεμος πάρει την απρόσμενη τροπή και οι Τρώες φτάσουν έξω από τα ξύλινα τείχη, ο Αγαμένων δεν μπορεί να κοιμηθεί και ενώ ετοιμάζεται να βγει φορώντας τα άρματα του, μπαίνει στη σκηνή του ο Μενέλαος που είναι και αυτός ξύπνιος από τον φόβο του βέβαια και την ανησυχία. Ο Μενέλαος τον ρωτάει τι κάνει και είναι ξύπνιος, μήπως σκέφτεται νύχτα να στείλει κατασκόπους στο στρατόπεδο των Τρώων.

 «Και προς αυτόν απάντησεν ο μέγας Αγαμέμνων, εγώ κι εσύ Μενέλαε, πολλήν έχομε ανάγκην βουλής ορθής, τους Αχαιούς να σώσει και τα πλοία, αφού τώρα άλλαξεν ο Ζευς την γνώμην του και ο νους του προ΄σεχει προθυμότερον στου Έκτορος τα δώρα.»

 Ο Αγαμέμων κατάλαβε ότι ο Δίας δεν ήταν πια με το μέρος των Ελλήνων. Ίσως δεν είχε καταλάβει ότι δεν ήταν με το μέρος του αρχηγού των Ελλήνων, επειδή εκείνος τον είχε προσβάλλει, εφόσον ταπείνωσε τον Αχιλλέα. Ο Αγαγαμέμνων πρώτα πηγαίνει στο γέρο Νέστωρα και του λέει τα παράπονα του για τον Δία.
  «Ω Νέστωρ Νηλιάδη, ω καύχημα των Αχαιών, ακούεις τον Ατρείδη, ιδού τον Αγαμέμνωνα, που απόλους τους ανθρώπους ο Δίας ακατάπαυστα με θλίψεις βασανίζει, όσο αναπνέω κι ελαφρά κινώ τα γόνατα μου, ύπνος δεν κλει τα μάτια μου, κι εδώ πλανώμαι ως βλέπεις, από τον καυμό των Δαναών, πώχουν βαρύ αγώνα.»

 Ο Νέστωρ προσφέρει στον Αγαμέμνωνα αυτή την ορθή βουλή καθώς του απαντάει με αυτά τα λόγια:

 «Ω Αγαμέμνων αρχηγέ, ω Ατρείδη δοξασμένε, του Έκτορος τους λογισμούς κι όσα ελπίζει τώρα δεν θα εκτελέσει ο πάνσοφος Κρονίδης, αλλα αγώνες βαρύτεροι θα τον βρουν, εάν αλλάξουν γνώμη ο Αχιλλεύς, και τον κακόν θυμό του παραιτήσει.»
 Πρόθυμα θα ακολουθήσουν όλοι οι αρχηγοί τον Αγαμέμνων αν ο βασιλιάς των Ελλήνων συμφιλιωθεί με τον Αχιλλέα, του λέει ο Νέστωρ και προσθέτει. "αλλ΄ όμως τον Μενέλαον, αν κ΄είναι σεβαστός μου και αγαπητός, δεν επαινώ, και αν θα σε λυπήσω ότι κοιμάται και άφησε σε μόνο να κοπιάζεις, τώρα έπρεπε να τρέχει στους πολεμάρχους όλους τώρα στον άκρον κίνδυνο σε εκείνους να προσπέσει."
 Και ο Αγαμέμνων προς αυτόν "άλλες φορές, ω γέρε, πρώτος σ επαρακίνησα, εσύ να τον ελέγξης, διότι αργεί πολλές φορές, να εργάζεται δεν θέλει, μωρός δεν είναι, ούτε οκνηρός, όμως σ εμέ προσβλέπει και περιμένει την αρχήν να κάνω εγώ πρώτος, αλλά τώρα με επρόλαβε και ήρθε να με έβρει πρώτος."
 Η δικαιολογία του Αγαμέμωνα εδώ φανερώνει ξανά την ειρωνία του μεγάλου ποιητή. Ο Μενέλαος συνέχεια κοιμάται και αφήνει τον αδερφό του να έχει την πρωτιά σαν αρχηγός, αλλά τώρα που ο φόβος του έχει κόψει τα ποδάρια τρέχει μέσα στην νύχτα φοβισμένος στον αδερφό του. 

  Τώρα είχαν ανάγκη να νικήσουν χωρίς την βοήθεια του Δία χρησιμοποιώντας την ορθή βουλή. Ο επόμενος που θα συμβουλευτούν είναι ο Οδυσσέας τον οποίο αποκαλεί ο Όμηρος «ισόπαλον στην γνώσιν προς τον Δία.» Βρίσκονται σε πολύ δύσκολε θέση και πρέπει να αποφασίσουν αν θα φύγουν από την Τροία για να σωθούν ή θα μείνουν για να πολεμήσουν. Αποφασίζουν να στείλουν κατασκόπους στους Τρώες και πρώτος θα πάει ο Διομήδης αλλά θα ήθελε να μην πάει μόνος του. Ο Αγαμέμνων τον καλεί να διαλέξει εκείνος όποιον θέλει για σύντροφο αλλα «δια τον αδελφό Μενέλαο εφοβείτο» μην τον επιλέξει ο Διομήδης για την δύναμη του. Ο Διομήδης όμως επιλέγει τον Οδυσσέα κι έτσι το ζεύγος που απάντησε τότε στις φωνές του Αγαμέμνωνα (στην πρώτη σκηνή) όταν το κακό ξεκίνησε με τον τραυματισμό του Μενέλαου και άρχισαν να ηττούνται οι Δαναοί, θα πάνε την νύχτα κατάσκοποι στο στρατόπεδο των Τρώων.

 Ο Όμηρος έχει ήδη αποκαλύψει ότι ο Αγαμέμνων ενδιαφέρεται περισσότερο να διαφυλάξει την ζωή του αδερφού του Μενέλαου, για τον οποίο ήρθε στην Τροία και δεν ενδιαφέρεται καθόλου για τους Έλληνες. Γι αυτό άλλωστε και κρατάει τον άδικο θυμό του με τον Αχιλλέα και δεν του δίνει την γυναίκα του. Παρουσιάζει ένα αρχηγό που διαμαρτύρεται εναντίον του Δία, τον οποίο όμως ο Νέστωρ αποκαλεί πάνσοφο φανερώνοντας πως καλώς ο Δίας βασανίζει τον Αγαμέμνων, και τον προτρέπει να συνομιλήσει με τον Αχιλλέα.

 Η νίκη άρχισε να χαμογελάει στους Έλληνες όταν ο Διομήδης και ο Οδυσσέας, δύο ισόθεοι ήρωες, πήγαν την νύχτα για να κατασκοπεύσουν τον στρατόπεδο των Τρώων. Αυτοί οι δύο ήρωες ήταν που απάντησαν με θυμό στον Αγαμέμνωνα όταν τους ωθούσε στον πόλεμο. Ο Διομήδης που τόλμησε να πολεμάει ακόμα και τον Άρη και που κατάφερε να τραυματίσει την Αφροδίτη και ο Οδυσσέας που πάντα ο Όμηρος τον αποκαλεί ίδιο στο νου με τον Δία. Στην νυκτερινή τους έξοδο συνάντησαν τον κατάσκοπο των Τρώων και αφού έμαθαν από αυτόν που ήταν στρατοπευδευμένοι οι Τρώες και οι λαοί που τους βοηθούσαν τον σκότωσαν. Ο κατάσκοπος των Τρώων φέρει το πολύ σημαδιακό όνομα, Δόλων. Είναι απαραίτητο για να κερδίσεις μια μάχη με το νου, όταν ο Δίας δεν είναι μαζί σου, να σκοτώσεις τον Δόλο του αντίπαλου.

 Ο Δόλιος μάλιστα υπόσχεται πολλά χρήματα στον Οδυσσέα αν τον αφήσει ζωντανό αλλά εκείνος δεν του κάνει τέτοια χάρη και τον στέλνει στον Άδη χωρίς πολλές κουβέντες.

 Έπειτα πηγαίνουν στο στρατόπεδο των Θρακών και σκοτώνουν δώδεκα Θράκες και δεκατοτρίτο τον βασιλιά τους και φυσικά κλέβουν τα άλογα. Η δολοφονία του Δόλιου και του βασιλιά της Θράκης είναι το σημείο καμπής στην Ηλιάδα. Είναι η μεγαλύτερη νίκη που πετυχαίνουν η εξυπνάδα του όμοιου με το Δία στο νου Οδυσσέα και η δύναμη και το θάρρος του Διομήδη που πολέμησε ακόμα και ενάντια σε θεούς. Η σύγκρουση ή ο ανταγωνισμός των θνητών Ελλήνων με τους αθάνατους θεούς είναι το σημείο που ο άνθρωπος γίνεται ήρωας και περνάει έτσι στην άλλη πλευρά. Όπως στην βίβλο ο Ιακώβ θα παλέψει με τον Θεό και θα λαβωθεί στο μηρό αλλάζοντας τότε το όνομα του σε Ισραήλ, έτσι και η πάλη των Ελλήνων με τους θεούς αποτελεί την δική τους μύηση. Η δολοφονία του δράκου από τον Απόλλωνα ή από τον Αη Γιώργη εδώ έχει μετατραπεί στην δολοφονία του Δόλιου. Εκείνοι που θα τα καταφέρουν είναι έχοντες το νου και την καρδιά και όχι εκείνοι που έχουν τα σκήπτρα της εξουσίας, λέει εδώ με σαφήνεια ο Όμηρος.

Κεφάλαιο Σ

Στην τρίτη σκηνή, στο δέκατο όγδωο κεφάλαιο της Ιλιάδος, η Ιρις η θεά έχει σταλεί από την Ηρα να πει στον Αχιλλέα να πάει να πολεμήσει μαζί με τους Έλληνες για να μην πάρουν οι Τρώες το σώμα του νεκρού Πάτροκλου. Όμως ο Αχιλλέας είχε δώσει τα όπλα του στον Πάτροκλο και ο ίδιος περίμενε νέα όπλα από τον Ήφαιστο.

 «Και πως θα πάω εγώ στον πόλεμο, τα άρματα εκείνοι επήραν, κ εμένα είπε η μητέρα μου να μην εβγώ στην μάχη πριν την ιδούν τα μάτια μου εδώ να γύρη οπίσω, ότι άρματα από τον Ήφαιστον θαρρεί να φέρη ωραία..»

 «Καλώς γνωρίζουμε κ εμείς» τα απάντησε η Ίρις, «που τάρματα ολόλαμπρα κρατούνται, αλλ΄όπως είσαι πήγαινε προς τον χάντακα, φανερώσου εκεί των Τρώων, ίσως αυτοί σε φοβηθούν και από την μάχη παύσουν και ξανασάνουν οι Αχαιοί απ τον βαρύν αγώνα και το μικρό ξανάσαμα στον πόλεμο αξίζει.»

 Και ως αναχώρησε η θεά, πετάχθηκεν ο θείος Πηλείδης, τότε η Αθηνά τους εξαίσιους ώμους με την φρικτήν του εσκέπασεν αιγίδα κροσσωμένην, με νέφος εστεφάνωσε χρυσό την κεφαλήν του, και άναβε φλόγα ολόλαμπρη μέσα από κείνο η θεία και όπως μακρόθεν φαίνεται και φθάνει στον αιθέρα καπνός από περίβρεκτην πολιορκημένην χώραν, με αγώνα από τα τείχη τους ολημερίς παλεύουν και ο ήλιος αμα βυθιστεί πυκνές φωτιές αστράφτουν να φθάση η λάμψη από ψηλά στους γείτονες να δράμουν ίσως με τα καράβια τους στον όλεθρον σωτήρες, όμοια από την κεφαλήν πετιόταν του Αχιλλέως ως τον αιθέρα αναλαμπήν, ξεκίνησε από το τείχος ως τον χάντακα, όμως έμεινε μακριά από τους Αργείους, ως ήθελε να σεβασθή τον λόγο της μητρός του εστάθη εκεί κ εκραύγασε, και η Αθηνά με άλλην φωνήν τον τρόμον έβαλε εις την ψυχήν των Τρώων, σάλπιγγα τόσο δεν ηχά στην χώραν όπου γύρω έχουν ζωσμένην οι εχθροί να την εξολοθρεύσουν, όσο η βοή που έβγαλεν ο ανίκητος Πηλείδης και όλη ταράχτηκε η ψυχή στην χάλκινη φωνή του, οι ίπποι οπισθογύρισαν τα αμάξια τρομαγμένοι, ότι αισθανόνταν συμφορές, και οι κυβερνήτες όλοι ζαλίζονταν απ’ την φωτιά που επάνω στου Αχιλλέως την κεφαλήν αδάμαστη φρικτά φεγγοβολούσε, όπως την άναβε η Αθηνά, και τρεις φορές επάνω από τον λάκκο φώναξεν ο Αχιλλεύς και τόσες οι Τρώες και όλοι οι βοηθοί γινήκαν άνω κάτω και πολεμάρχοι δώδεκα στις λόγχες των ευρήκαν και στους τροχούς τον θάνατον, και μέσα από τα βέλη οι Αχαιοί τον Πάτροκλον επήραν.»

Κεφάλαιο Τ

Αυτή ήταν η είσοδος του Αχιλλέα στον πόλεμο. Χωρίς άρματα και μονάχα με την φωνή του γίνεται η αιτία να ηττηθούν οι Τρώες. Ο φόβος τους είναι τέτοιος που ο Πολυδάμας τους προτείνει να φύγουν και να μπουν ξανά μέσα στα τείχη πριν ξημερώσει και γίνουν όλοι θύματα μπροστά στην ορμή του Αχιλλέα. Όμως ο Έκτορας δεν συμφωνεί και ελπίζει ότι θα τα καταφέρουν να κάψουν τα καράβια των Ελληνων. Ωστόσο η Θέτις, η μητέρα του Αχιλλέα φέρνει τα άρματα του που έχει φτιάξει ο Ήφαιστος και τους λέει να μπει αμέσως στον πόλεμο.

 «Και τώρα εγώ θα αρματωθώ μόνο πολύ φοβούμαι μήπως εις τον ανδράγαθον υιόν του Μενοιτίου (Πάτροκλον) στις ανοικτές λαβωματιές αισχρές βοηθήσουν μύγες και τα σκουλήκια γεννηθούν και τον νεκρόν να φθείρουν, αφού τον άφησε η ψυχή, και όλο σαπή το σώμα.

 Και η ασημόποδη θεά σεκείνον αποκρίθη, «παιδί μου, αυτόν τον στοχασμόν ποσώς μη βάζει ο νους σου, από τις μύγες άγριες σπορές που κατατρώγουν το σκοτωμένο μαχητήν, εγώ θα τον φυλάξω, κ εάν σταθή κειτόμενος, όσο να κλέιση ο χρόνος, άβλαπτο και καλύτερο θα στέκεται το σώμα. Κάλεσε ωστόσο εις σύνοδον των Αχαιών τους πρώτους και βάλε κάτω τον θυμόν που έχεις του Ατρείδη, κ ευθύς ρίξου στον πόλεμο και περιζώσου ανδρείαν.»

 Είπε και τον εγέμισεν ανδραγαθία και θάρρος και στα ρουθούνια του νεκρού ρόδινο στάζει νέκταρ και αμβροσίαν άφθαρτο το σώμα να κρατήσει. Και παίρνει την ακρογιαλιάν ο θείος Αχιλλέας και με κραυγή τρομακτική σηκώνει τους Αργείους. Και αυτοί που πάντοτε έμεναν στην περιοχή των πλοίων, και όσοι τα πλοία κυβερνούν και στρέφουν το πηδάλι, οι οικονόμοι, οι μοιρασταί του σίτου, ετρέξαν όλοι στην σύνοδον που εφάνηκε και πάλιν ο Πηλείδης που τόσον έλειπε καιρόν απ΄τον σκληρόν αγώνα.

ΕΠΙΛΟΓΟΣ

 Ο Αγαμέμνων δίνει τα δώρα στον Αχιλλέα, μεταξύ αυτών εφτά γυναίκες και όγδωη την Βρυσιίδα για την οποία ορκίζεται ότι δεν την ακούμπησε. Ο Αγαμέμνων λέει ο για όλα φταίει ο Δίας που τον εξαπάτησε και του έστειλε την θεά Απάτη που του τύφλωσε το νου. Αφού ο Αχιλλέας δεχθεί τα δώρα, συμφωνεί με τον Αγαμέμνωνα ότι δεν φταίει αυτός αλλά ο Δίας. Και οι δύο έχουν  υπογράψει τον θάνατο τους με αυτόν τον άστοχο ισχυρισμό. Δεν φταίει ο θεός αν εμείς υποκύψουμε στον πειρασμό.
 Οι στρατιώτες τρώνε και ετοιμάζονται για τον πόλεμο. Ο Αχιλλέας φοράει τα άρματα του και ετοιμάζει τα άλογα του για να μπει στην μάχη. Μπροστά κάθεται ο ηνίοχος του ο Αυτομέδων κι οπίσω ανέβη ολόλαμπρος ως ήλιος ο Αχιλλέας κι εφώναξε τρομακτικά στους ίππους του πατρός του.

 Ο Αχιλλέας φωνάζει στα άλογα του και τους λέει να τον γυρίσουν πίσω και να μην τον αφήσουν όπως τον Πάτροκλον νεκρό στο πεδίο της μάχης. Τότε του απάντησε ο Ξάνθος, το ένα άλογο του, που του έδωσε φωνή η θεά Ήρα. «Για τώρα θα σε σώσουμε Αχιλλέα αλλα είναι κοντα η ώρα σου, δεν φταίμε εμείς αλλά είναι μέγας θεός ο αίτιος και ανίκητη η μοίρα. Όπως και τον Πάτροκλον τον φόνευσεν ο εξαισιος των θεών ο Φοίβος, κι έδωσε στον Έκτορα την δόξα.»

 «Προμαντεύεις Ξάνθε, σεμένα τον θάνατον, και μόνος το γνωρίζω, ότι να πέσω εδώ μακράν των ποθητών γονέων η μοίρα μου διώρισεν, αλλά όμως δεν θα παύσω πριν ή τους Τρώας αρκετά στην μάχην τρικυμίσω.»

 Είπε κι εκίνα με κραυγήν τα δυνατά πουλάρια.

 Αυτή είναι η κραυγή του ήρωα που συγγινεί τους ανθρώπους. Η κραυγή μιας ψυχής που γνωρίζει το μέλλον, γιατί φόβος είναι η άγνοια του μέλλοντος και τρόμος είναι η προσδοκία του κακού. 

Αχιλλέας ήρωας των Ελλήνων Αθάνατος.

ΒΑΣΙΛΑΚΗΣ Φ. ΝΕΚΤΑΡΙΟΣ

Διαβάσετε επίσης 

Η ΚΡΑΥΓΗ ΤΟΥ ΑΓΑΜΕΜΝΩΝΑ

ΟΜΗΡΙΚΑ - ΕΙΣ ΟΙΩΝΟΣ ΑΡΙΣΤΟΣ - ΤΑ ΣΗΜΕΙΑ ΣΤΗΝ ΘΡΗΣΚΕΙΑ ΤΩΝ ΕΛΛΗΝΩΝ

ΒΑΣΙΛΑΚΗΣ Φ. ΝΕΚΤΑΡΙΟΣ

ΑΓΙΟΣ ΕΥΣΤΑΘΙΟΣ - ΕΝΑΣ ΦΛΥΑΡΟΣ ΑΓΙΟΣ ΑΠΟ ΤΗΝ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ

Ευσταθίου Θεσσαλονίκης,

Επίσκεψις βίου μοναχικού.

Εκδόσεις Σαββάλας

Μετάφραση Φάνης Καλαιτζάκης.

Ο Ευστάθιος γεννήθηκε στην Θεσσαλονίκη το 1115. Σπούδασε στην Κωνσταντινούπολη κι έγινε δάσκαλος στην πατριαρχική σχολή. Μαθητές του ήταν ο Μιχαήλ Χωνιάτης και ο Γρηγόριος Αντίοχος. Εγινε μητροπολίτης Μύρων της Λυκίας κι έπειτα της Θεσσαλονίκης. Εμεινε στην πόλη του μεχρι το θάνατο του το 1196.

  Το φιλολογικό του έργο συνιστούν τα μακροσκελή του σχόλια στον Όμηρο και στον Πίνδαρο καθώς και σε ένα έμμετρο περιηγητικό ποίημα του 2^ου μ.Χ. αιώνα του Διονυσίου του Περιηγητή. Ιστορικός καθιερώθηκε από την περιγραφή της άλωσης της Θεσσαλονίκης από τους Νορμανδούς το 1185. Το θεολογικό του έργο αποτελείται από δεκάδες ομιλίες.

 Οι αντίπαλοι του κοσμικοί και μοναχοί συνασπίστηκαν εναντίον του και συνωμότησαν ακόμα και κατά της σωματικής του ακεραιότητας. Για να τον κατεξευτελίσουν κυκλοφόρησαν ένα σκίτσο καρικατούρα σ΄ όλη την πόλη της Θεσσαλονίκης αλλά και στην Κωνσταντινούπολη, με την λεζάντα: Να ένας μνησίκακος άνθρωπος που εμείς τον έχουμε μητροπολίτη στην Θεσσαλονίκη.

 Τον Ευστάθιο η ορθόδοξη εκκλησία τον έκανε άγιο της, η φιλολογική επιστήμη μέντορα της, οι βυζαντινολόγοι επίλεκτο θέμα τους και εχθρό τους όλοι όσοι αναγνωρίζουν το πρόσωπο τους μέσα στο στηλιτευτικό του έργο. Τι φλυαρεί λοιπόν ο μέγας παπάς; Αυτή είναι μια φράση απαξιωτική που ακουγόταν συχνά κι έφτασε κάποτε στ΄ αυτιά του Ευστάθιου.

Εχθροί του Ευστάθιου ήταν φυσικά οι άχρηστοι καλόγεροι και οι ψευδοπαπάδες που εισχώρησαν στην εκκλησία όπως μπαίνει κανείς σε ένα συμπόσιο για να φάει να πιεί και να πέσει για να κοιμηθεί. Από τότε, όπως συμβαίνει και τώρα, οι καλόγεροι ήταν τα πραγματικά αφεντικά του κάθε τόπου. Είχαν τα καλύτερα χωράφια, τα καλύτερα άλογα και τις καλύτερες γυναίκες. Τριγυρνούσαν σαν ομάδες ληστών και τρομοκρατούσαν τους αγράμματους λαικούς γιατί εκείνοι ήταν βλέπεις μορφωμένοι από τα ευαγγέλια με γνώση εκκλησιαστική, πώς να κλέψεις, πως να κοροιδέψεις πως να κυριαρχήσεις πάνω στο λαό.

Παραθέτω μερικά χαρακτηριστικά αποσπάσματα.

56

 Φυσικά μεγαλόσχημε μοναχέ εσύ θα πεις ότι δεν έχεις καμία σχέση με την έπαρση και την βλακεία. Όμως η ίδα η πραγματικότητα αποδεικνύει ότι δεν είναι έτσι τα πράγματα. Η ατέλειωτη τρυφηλή ζωή που κάνεις, τα τόσο συχνά λουτρά, οι υπηρέτες που σε συνοδεύουν, άλλοι μπρος κι άλλοι πίσω, αλλά και όλα τα σχετικά είναι καθαρά σημάδια βλακείας, άρα και έπαρσης. Κι έχει αποδειχθεί ότι η έπαρση δεν πάει ξέχωρα από την βλακεία, αλλά, αντίθετα, μεταξύ τους τρέφουν αμοιβαία εκτίμηση και αποτελούν συμπαγή ενότητα.

120

Συμβαίνει βέβαια και με τους μοναχούς μας και κάτι άλλο. Υπάρχει φήμη για κάποιο λαικό πως είναι πολύ πλούσιος. Φημίζεται πως διαθέτει χωράφια σπίτια κι ένα σωρό άλλα που ο κόσμος θεωρεί δείγμα ευτυχίας. Να τον αρχίσουμε λοιπόν στις εξυπηρετήσεις και τις κολακείες που αρέσουν στους πλούσιους λαικούς. Κι αρχίζουν, λοιπόν. Με αυτόν τον τρόπο οι πιο πονηροί μοναχοί ξεγελούν και παίρνουν με το μέρος τους , τους πιο αφελείς. Ξεκινούν στην αρχή και τους προσφέρουν θερμά λουτρά, σαν ένα είδος ραντίσματος, που έχει μυστηριακή επίδραση πάνω τους και εφελκύει την συμπάθεια τους, κι ύστερα παρουσιάζουν μπροστά τους τα πιο νόστιμα φαγητά και ποτά. Κι η τακτική αυτή έχει βέβαια άλλο στόχο, όχι αυτόν που νομίζει κανείς, αλλά σαν εκείνο της παροιμίας, ότι δηλαδή ο Πάτροκλος ήταν μόνο η πρόφαση. Ο στόχος τους είναι να τον αποκοιμίσουν, όπως το μωρό με το βυζί της μάνας του. Έτσι, όχι μόνο καταφέρνουν να τους αποσπάσουν τα περισσότερα από τα πλούτη τους, αλλά έχουν την απαίτηση από τους ευωχούντες να τους χρωστούν και χάρη. Στη συνέχεια, κι αφού για κάμποσο τους υπηρετήσουν, χρησιμοποιούν για δόλωμα και τις πνευματικές τους επιδόσεις. Επιδεικνύουν την εγκράτεια τους, αυτοί οι καταχορτασμένοι, την αντοχή τους στην αγρυπνία, γιατί λέει το σώμα τους είναι πανάλαφρο. Με αυτό το είδος της αγιοσύνης θεωρητικολογούν και λένε ότι το βαρύ στομάχι δε βοηθά στον ύπνο, όπως δε βοηθά και σ’ όποιον έχει να κάνει δρόμο. Και για να επιβεβαιώσουν αυτά που λένε περηφανεύονται πως βλέπουν οράματα και οπτασίες θεικές, ενώ κάπου κάπου κάνουν, δήθεν, και κάποιο θαύμα ή κάτι παρόμοιο. Και μ΄όλα αυτά βέβαια μια ψυχή ευλαβική που έχει κλίση στα θεία ενθαρρύνεται και στρέφει όλο της το ενδιαφέρον στο Θεό. Φυσικά, όλα όσα λένε και κάνουν οι μοναχοί αυτοί δεν είναι παρά αποκυήματα του ύπνου και της φαντασίας τους, σαν εκείνα που λέγονται για τις ελεφαντένιες πύλες των παραμυθιών.

121

Κι όταν πια με τις κολακείες τους και τη δύναμη της πνευματικής πειθούς έχουν φτάσει να σύρουν το θύμα τους ως το σημείο να θέλει να γίνει μοναχός, αλλά έχει ακόμα κάποιες αντιρρήσεις σχετικά με τη σκληρότητα της μοναχικής ζωής και δηλώνει ότι διστάζει να υποστεί την κουρά του μοναχού, τότε αρχίζουν και τους παρουσιάζουν άλλα θέλγητρα. Επιχειρούν, λοιπόν, να καταθέλξουν τον υποψήφιο μοναχό υποσχόμενοι αγισύνη χωρίς κανένα κόπο, σωτηρία ψυχής χωρίς καν να ιδρώσει, άμμεση σύνδεση και επαφή με το θεό, αλλα΄και είσοδο στον παράδεισο, όπου πια δεν θα υπάρχει ο φόβος της τιμωρίας. Κι ακόμη του υπόσχονται ότι θα επιτύχει την τελειότητα χωρίς να χρειαστεί να λουστεί σε ποτάμια ιδρώτα, ότι θα θερίσει εκεί όπου ούτε όργωσε ούτε έσπειρε, ότι θα τρυγήσει αμπέλια που φυτρωσαν και μεγάλωσαν από μόνα τους, ότι θα διαπλεύσει θάλασσες και θα μαζέψει πλούτη χωρίς τον παραμικρό κίνδυνο, και πολλά άλλα τέτοια γοητευτικά πράγματα, κατάλληλα για να πετύχουν το σκοπό τους. Όταν όμως καταφέρουν και κερδίσουν αυτόν τον άνθρωπο, διδάσκοντας τον και πείθοντας τον ότι μπορεί να φτάσει κανείς στην κορυφή της αρετής χωρίς καν να κοπιάσει, και , έτσι τελικά, τον εγκλωβίσουν στα δίχτυα τους, τον αφελή, κι αυτόν κι όλη του την περιουσία, τα κτήματα του και τα λεφτά του, τότε του φανερώνουν ποιοι πραγματικά είναι και πόσο τεχνίτες είναι στην δουλειά τους και πόσα πολλά και σημαντικά πετυχαίνουν με την τέχνη τους αυτή. Πράγματι, αφού αδειάσουν το πορτοφόλι του νεοσύλλεκτου και ικανοποιήσουν τις επιθυμίες τους, τον αφήνουν πιά να ζει μόνος και ελεύθερος, χωρίς να πάρει μυρωδιά ποτέ του τι θα πει αρετή.

 Έτσι, καθώς δεν θα είναι ο ίδιος ενάρετος, δεν θα μπορεί να τους ελέγξει για την άθλια συμπεριφορά τους, αλλά, σαν όμοιος με όμοιους, δεν θα ξεχωρίζει. Κι αν κάπου κάπως ψιλογκρινιάζει, τότε είναι που θα αρχίσουν να του πετάνε διάφορα, όπως και ποιος είσαι εσύ, τι δικαίωμα έχεις εσύ, τι έχεις προσφέρει εσύ, και άλλα. Θα φτάσουν ακόμα και στο σημείο να τον απειλήσουν τον κακομοίρη ότι θα του πάρουν και όσα, με κοινή συμφωνία, έχει κρατήσει για δική του χρήση. Τότε θα του υπενθυμίσουν τις προβλέψεις των μοναχικών κανόνων και το απαραβίαστο του τυπικού της μονής, βάσει του οποίου κάθε καλόγηρος που εγκαθίσταται κοντά σ’ αυτούς τους, παράνομους φυσικά, μεγαλοιδιοκτήτες παύει να έχει οποιαδήποτε ατομική ιδιοκτησία.

168. Κοιτάξτε λοιπόν αυτό το σμήνος των μαυροφόρων! Κοιτάξτε τι περίτεχνη διάταξη έχει στις ακραίες του πτέρυγες! Ας μη μιλήσω βέβαια για τους ελαφρά οπλισμένους ή τους πεζούς του! Κοιτάξτε όμως την αξιοσύνη που έχουν αυτοί οι καλόγηροι στην ιππική τέχνη! Λίγο και θα ήσαν Κένταυροι. Κι είναι μοναδικά αξιοθαύμαστοι αυτοί που, ενώ ποτέ τους δεν είχαν ανέβει ούτε σε γαϊδούρι, εξελίχθηκαν τόσο δεξιοτέχνες στο χειρισμό των αλόγων, τώρα, μετά που γίνανε μοναχοί, σαν να τους έμαθε κάποιος να χειρίζονται άλογα που κουβαλάνε δαιμόνους! Κι είναι οι ίδιοι αυτοί που ποτέ δεν έδειξαν την παραμικρή έφεση για κάποια ανάβαση πνευματική, εκτός από εκείνη πάνω σε άλογα. Απαξιώνουν, φυσικά, ακόμα και σε μουλάρια πάνω να ανέβουν, ενώ προτιμούν να ιππεύουν με χορευτική δεινότητα για να είναι τα πρώτα και καλύτερα. Και όλα αυτά για να μπορούν να τρέξουν πιο γρήγορα και από τον άνεμο, αν χρειαστεί να κυνηγήσουν κάποιον ή να ξεφύγουν από κάποιον. Στο δεξί τους χέρι κρατάνε ρόπαλα, κατά κανόνα πολύ βαριά, σαν χειροδύναμοι που είναι. Κι αν συμβεί να τους πλησιάσει ένας μισητός τους εχθρός, τον αρχίζουν αλύπητα στις ραβδιές. Στη συνέχεια, τον ξεκάνουν ολοκληρωτικά και περηφανεύονται ότι το έκαναν, σαν γενναίοι και ατρόμητοι φονιάδες αυτοί, επειδή τάχα δέχθηκαν επίθεση από τον ίδιο το διάβολο, πού τόλμησε να τα βάλει μαζί τους.

ΒΑΣΙΛΑΚΗΣ Φ. ΝΕΚΤΑΡΙΟΣ

168. Ω του των Μελαγχλαίνων τούδε φωσσάτου. Ω της των κεράτων ποικίλης διασκευής. Εω τους ψιλούς και πεζαιτέρους. Αλλ΄ ω των ιππικωτάτων μοναχών, των ου πάρα πολύ κενταύρων, ων εκείνο και μόνο θαυμάζειν άξιον, ως οι μηδέποτε εις όνον γουν αναβεβλημένοι, δεξιοί τας ιππικάς εξελίξεις μετά την κουράν απεκβεβήκασι, δαιμονοφόρητον ιππασίαν ταύτην δεδιδαγμένοι, οις αει δι΄ εφέσεως η πνευματική μεν ουκουν ανάβασις, η δε παρ΄ αυτήν. Προς γαρ τοις άλλοις ουδέ ημιόνοις εθέλουσι χράσθαι, αλλά δι΄ ίππων ευγενών κατορχείσθαι πραγματεύονται, και αυτών ωκυπόδων και δρομάδων, οποίους νικηφόρους η αντιπαρεξέτασις επιλέγεται, ως εξανεμούσθαι εις τάχος, ει που διώκειν ή φεύγειν δεήσει. Βαρύνουσι δε και την δεξιάν κορύναις, μήπου και ανδραχθέσιν,οι βριαρόχειρες και εις τις αυτοίς εμπελάσει μισούμενος, καταφέρουσιν αφορήτους, και συντρίβοντες τον πληγέντα, είτα καυχώνται, ως γενναίοι και παλαμναίοι πεπλασμένοι, αυτοί πάντως τηνικαύτα υπό του πολεμίου πληττόμενοι δαίμονος, ος ανδρίζεται κατ΄ αυτών.

ΒΑΣΙΛΑΚΗΣ Φ. ΝΕΚΤΑΡΙΟΣ - ΕΛΛΗΝ ΑΣΕΒΗΣ

Ει μοναχοί, τι τοσοίδε; τοσοίδε δε, πώς πάλι μούνοι;

ω πληθύς μοναχών ψευσαμένη μονάδα.

– Εάν είναι μοναχοί, τότε πώς είναι τόσοι πολλοί; αν είναι δε τόσοι πολλοί, τότε πάλι πώς είναι μόνοι; ώ πλήθος των μοναχών είστε ψεύτικη μονάδα.

Παλλαδάς ο Αλεξανδρεύς, 4ος μ.Χ. αιών, Έλληνας ποιητής